‘मुला झाफाली’

फेसबुकमा मेरा एकजना अति मिलनसार मित्र हुनुहुंच्च । उहाँको मावली झापा । खै के जंग चलेर हो एक दिन उहाँले जुकेको भित्तोमा ‘मुला झाफाली’ भनेर डाम्दिनु भो । यो ज्यानले आफ्नै मामालाई ‘मुला’ भन्नु हुन्न भने । जवाफ नाई ।

नातामा मेरो एकजना काकी सासु पर्ने काकी सासु आमै आज मामाको छोरा मेरो भाईको ब्या को जन्तमा संगै जाने साईत जुर्यो । मटरमा बस्दा घरायसी दुख: सुख: को कुरा भो । सासु आमैको छोराले झापाली केटि झ्याई पारेका रच्छन । मोर्ने गरि सराप्दै हेर्नुस ज्वाई झापाली संग सम्बन्ध जोड्यो भने घर स्वाहा हुने रच्छ भनेर भन्नुभो । हो र सासु आमै भने ।

हन त्यो झापा भन्ने जिनिस कस्तो हो ?

त्याँ को हावा र पानी डेन्जर माथिको खत्रा नै हो त ?

प्रधानमन्त्री त्यतै का छन ।

राजा फालेर गणतन्त्र हुल्ने पनि त्यतैका ।

कमिसन आफुले दन्काउने अनि सोझा पुलिसका हाकिमलाई झ्यालखाना जाक्ने पनि झापाली नै ।

भनेसी त्यो ठाम्को नाम पछाडी ‘लि’ भन्ने जोडियो भने के मापाकै हुन्छ ?

यदि नहुने हो भने आफ्नै भान्जाले मामाज्यु लाई ‘मुला झाफाली’ किन भने ?

मक्केको गलबन्दी र पच्छ्यौरी ला सी च्यात्तिदैन त ?

झन्डै महिना दिन नेपाली लाज्निती गर्ने थलो देखि गाम्घर समाजमा गलबन्दी र पच्छ्यौरीको उल्का संग चर्चा भो ।

चर्चाको बिउ रोप्ने गाईने पर्कासे थिए । बडो हेन्सम छु भनेर देखाम्दै जुल्फी तह लाम्न निधारा कपडा बेरेर हाफ पईट लार रोधी बसेको घरा बाँदर उफ्रेको जस्तरी बुत्रुक्क उफ्रेर आम्दै गलबन्दी च्यात्तियो तिम्ले तानेर, बोलाको तिम्लाई आफ्नो ठानेर भन्दै बिलौना गरेको पनि अहिलेको चलेको पोईसो कमाई दिने भाँडो युट्युपाँ देखियानै हो । 

अहिलेको ट्यापे भाका हान्न पर्कासे गाईने खत्रा छन भन्ने उदाहरण पनि दिए । तीनतले घर अनि सुनको अम्ठी लाम्ने हैसियत भका मुन्छी हुम भनेर रोधीमा फुटानी लाम्नेले  गलबन्दी च्यात्तियो तिम्ले तानेर चै कसरि भन्न सकेका हुन ? तान्दैमा च्यात्तिने मक्केको गलबन्दी लाएर छ्म्माहरुको अगाडी गलबन्दी च्यात्तियो तिम्ले तानेर भन्दै आरोप जसरि लगाए त्यसरीनै मेरो गित किन चोरेर गायिस भन्दै पुर्बेली अर्ध बुढा गायक संगीतकार शम्भु राईले पनि लाए । फौजी भाकामा यस्ता जिनिस्लाई एम्बुस (धराप) थापेको भन्छन ।  

यो एम्बुस भन्ने जिनिस पनि उल्का र अच्चमको हुन्छ हाव । ताल परेको खण्डमा परान लिन देखि जान बेर लाम्दैन । लाज्निती देखि कुटनीति हुँदै झुठनीति नामको एम्बुसा परेर जीव जन्तु देखि मनुख्य सम्म पिलित्त परेका छन ।

४६ साल देखि १७ सालको बिचको शासनलाई पन्चेती शासन भानिथ्यो । दल बिनाको शासन अर्थात निर्दल अनि राजा र राजाको नजिकको ले जे चाह्यो त्यहि हुने शासन । फट्यांग्रा जस्तरी उफ्रेर बोल्न पाईएन भन्दै २०४६ सालमा बहुदलले चलाम्ने ड्यामोक्रेसी अझ त्यो भन्दा बढी चाहिय्यो भन्दै ६४ सालमा रिपब्लिक पनि ल्याएकै हुन । त्यसरी ल्याम्ने बेलामा बोल्न पाईन्छ, लेख्न पाईन्छ, सुन्न पाईन्छ, भन्न पाईन्छ तर तर्साम्न पाईदैन । तर्सायो भन्ने मानव अधिकार नामको जिनिसको हत्या र बलात्कार हुन्छ भन्ने सर्त पनि राखेकै हुन ।  

बोल्न पाईन्छ भन्दैमा आर्काको मानहानी गरेर बोल्न पाईन्न । झन जातजाति र छुवाछुतको नाम पनि लिन पाईन्न । अहिलेकाहरु बडो दार्शनिक बनेर जातजाति र छुवाछुत बारेमा कुर्लिन्छ्न तर त्यसरी कुर्लिनेहरुले २०१९ सालको पन्चेती व्यवस्थाले नै नेपालमा कुरीति, बिकृति र विसंगति देखि जातपात छुवाछुतको भेदभाव नगर्नु भन्ने कानून लागु गरेको थियो भन्ने कुरा चै कसरि बिर्सेछन ?

हरेक कुराको समय हुन्छ । समयमा कुनै चल्छ कुनै चल्दैन । हिजो राई बुढाले गाम्दा नचलेको जिनिसलाई आज अलिकति धुन सुन घुमार गाईने पर्कासेले सुनुम सुनुम बनायो भन्दैमा माखाको चित्त बनाउने हरु र हिजो पन्चेती शासनमा कडी कड़ाउ भो स्वतन्त्रता चाहियो भन्नेहरु आफै निरङ्कुश बनेर पन्चेतको बाउ बनेको देख्दा भनाई र गराई फरक हुने रच्छ भनेर भन्न कर लाग्दो रैछ त्यसैले अहिले गलबन्दी विवाद पनि चियाको तुफान जस्तै भै सकेको अबस्थामा अरु कुरा के कोट्याई भो ।

छानो कहिले हाल्ने ?

नुवाकोट जिल्लाको प्रख्यात एतिहासिक भैराबी मन्दिर नजिकै रहेको विधाकी देबी सरस्वतीको मन्दिर बन्यो तर मन्दिरको छानो  अहिले सम्म छाएको छैन !
हाम्रा एतिहासिक धरोहरहरुले यस्तो कन्तबिजोग कहिले सम्म भोग्नु पर्ने हो ?
देसमा अहिलेको राजाको शासन छैन ! कम्युनिस्टले देउता धर्म मान्दैन ! कांग्रेस अहिले प्रतिपक्षमा खुम्चेको छ !

संग्लो त्रिसुली धमिलो कसरि भयो ?

तस्बिर: जनकमान डंगोल 

बैशाख २७ गतेको कुल पुजामा जसरि भए पनि आउनु भन्ने हुकुमको तामेली गर्न हामि दाज्यु भाई तथा भाउज्यु र दाईको नातिनी समेत आफ्नै निजि सवारीमा जन्मथलो नुवाकोटको लागी मिति २०७६/०२/२५ गते दिनको १ बजे हेटौडा बाट प्रस्थान गर्यौ ।

दुई बर्ष अगाडी पनि कुल पुजाकै लागी नुवाकोट जाने अबसर जुरेको थियो ।

पोहोर बैशाख २८ गते जेठाबुवाको जेठो छोरा पट्टिको माईला नातिको शुभ विवाहमा पनि नुवाकोट जाने सौभाग्य प्राप्त भयको थियो ।

हरेक बर्ष नुवाकोट जाँदा त्रिसुली नदि कन्चन र सफा नै थियो ।

यो पटक चितवन जिल्लाको जुगेडी देखि धादिंगको गल्छी हुँदै नुवाकोटको त्रिसुली बजार भन्दा पनि माथि सम्म त्रिसुली नदिको अबस्था एकताकाको बागमती जस्तै देखियो ।

तादी र त्रिसुलीको संगम देबिघाट/ तस्बिर: जनक मान डंगोल 

अविरल बगिरहेको त्रिसुली नदि देबिघाट आईपुग्दा तादी खोला मिसिन्छ । तादी पहिला जस्तो थियो अहिले पनि त्यस्तै छ तर यो बर्ष त्रिसुली कसरि धमिलो र कुरूप भयो ?

सामाजिक संजाल फेसबुकमा तस्बिर राखेर बिचार पोस्ट गरे । धेरै मित्रहरुले क्रसर राखेकोले गर्दा नदि धमिलो भएको भन्ने तर्क दिनु भयो भने एकजना मित्रले चिनपट्टिको भागमा खनेको सडकको माटो नेपाल पट्टिको नदीमा डम्पिंग गर्दा त्रिसुली धमिलो भएको हो भन्ने जवाफ दिनु भयो ।

चितवन, धादिंग देखि नुवाकोट जिल्ला सम्मको त्रिसुली नदि किनारामा थुप्रै क्रसर खेति संचालनमा आयको छ । क्रसरकै कारणले नदि धमिलो भएको हो भने त्रिसुली बजार भन्दा माथि नदि सफा हुनु पर्नेमा किन त्यसो भएन ?

सामाजिक संजाल फेसबुकमा एकजना मित्रले चिनपट्टिको भागमा खनेको सडकको माटो नेपाल पट्टिको नदीमा डम्पिंग गर्दा त्रिसुली धमिलो भएको हो भन्ने जवाफ दिनु भएको थियो र त्यो जवाफ सहि नै रैछ भन्ने निर्क्यौलमा पुगियो ।

हामि नेपालीहरु केहि समय देखि हरेक बिषयमा भारतलाई गालि गर्न पछी हट्दैनौ तर अब प्रश्न उठ्न सक्छ यदि चिनले आफ्नो जमिनमा खनेको माटो नेपाल भएर आउने नदीमा किन डम्पिंग गर्दैछ ? नदि धमिलो भयो भने जलचर प्राणीको जीवन खतरामा पर्छ भन्ने चिन जस्ता बिसाल देसका बुद्दिजिबीहरु लाई ज्ञान हुनु पर्ने हैन र ?

यदि चिन पट्टि त्यसो नभएर केरुंग हाईवे वा माथिल्लो त्रिसुली जलबिधुत निर्माणको कामले गर्दा त्रिसुली प्रदुषित भएको हो भने नदि प्रदुषण गर्न हुन्न भन्ने ज्ञान किन पलाएन ?

आजको खाँटी प्रश्न यहि नै हैन र ?

ईन्द्र सरोबर कुलेखानी, मकवानपुर

मानव निर्मित कृतिम ताल ! जुन तालमा जम्मा गरिएको पानीले ३/३ वटा पावर हाउस निर्माण गरिएको छ जसलाई कुलेखानी जल बिधुत आयोजना भनेर चिनिन्छ !

बडामहाराजधिराज पृथ्बी नारायण शाहको चिनो

तस्बिरमा देखिए जस्तो छैन एतिहासिक नुवाकोट दर्बार ! भूकम्पले थिलोथिलो पारेको यो दर्बार कुनै पनि ग्वार्लाम्म ढल्न सक्छ !

यो बिज्ञापन हैन !

३ नम्बर प्रदेशको राजधानी हेटौडाको 

वार्ड नम्बर ८ कमानेमा रहेको उत्कृस्ट पार्टी प्यालेस जसलाई युवा उधमी बिष्णु प्रसाद अर्यालले स्थापना गरेका हुन !

शास्वत धाम

नारायणघाट देखि२६ किलोमिटर पश्चिम महेन्द्र राजमार्गमा अवस्थित शास्वत धाम ! धामको निर्माण चौधरी उधोगका मालिक बिनोद चौधरीले गरेका हुन !

यस्तै पारामा चले भने कांग्रेस अब ईतिहासमा सिमित हुन्छ

-जनकमान डंगोल

नेपाली कांग्रेसका संस्थापक नेताहरु मध्येका अगुवा नेता स्व.बि.पी कोईरालाले कम्युनिस्टहरुको संगत गर्नु हुन्न भन्थे र आफु बाँचुन्जेल कम्युनिस्टहरुको संगत पनि गरेनन र आफ्ना अनुयाहीहरुलाई कम्युनिस्ट पार्टीको छायाँ समेत पर्न दिएनन । यदि कम्युनिस्टहरु संग हातेमालो गरेका भए २०३६ सालमा नै पंचायती शासनको अन्त्य हुन सक्थ्यो ।

नेपाली कांग्रेस अर्थात रास्ट्रियता प्रजातन्त्र र समाजवादमा बिस्वास राख्ने पार्टी । बि.पी कोईरालाको देहावसान पछी आफ्नो समकालीन नेताको भनाईलाई लत्याउदै समकालीन नेता स्व.गणेशमान देखि कृष्ण प्रसाद भटराईहरुले समेतले २०४५ सालमा कम्युनिस्टहरु संग अंकमाल गरेर पंचायत ब्यबस्था बिरुद्द जेहाद छेडे । कांग्रेस तथा कम्युनिस्टपार्टीका नेताहरु लाई साथ दिन देसी बिदेसी शक्तिले पनि राम्रै भूमिका निभाए । पंचायत ब्यबस्था टिक्न सकेन । २०४६ सालमा नेपालमा दोश्रो पटक प्रजातन्त्र स्थापना हुन पुग्यो ।

बिदेसीले सित्तैमा सहयोग गर्दैनन । एक सहयोग गरेर करोडौ लान्छन । पंचायत फाल्न एक सहयोग गरेर अहिले करोडौ लादैछन र लाने प्रक्रिया अझै पनि रोकिएको छैन । अहिले आएर कांग्रेस र कम्युनिस्टका केहि पाका नेताहरुले बिदेसिको चाल बुझेर बिरोधको आवाज पनि नउठाएका पनि हैनन तर मारी सके पछी ओखती गर्नुको के अर्थ ।

नेपाली कांग्रेसका प्राय सबै संस्थापक नेताहरु अहिले यो दुनियामा छैनन । दोश्रो पुस्ताका नेताहरु बिदेसिका ताबेदार बनेर आफु र आफ्ना आसेपासेहरुको मात्र भलो सोच्दै बसेका छन । कम्युनिस्टहरु बिरोध र आलोचना मन पराउदैनन । आफु माथि पुगीयेना भने पार्टी फुटाउने देखि आर्को पार्टी गठन गर्न बेर मान्दैनन । सयौको संख्यामा देखिएको कम्युनिस्ट घटकहरु उदाहरण र प्रमाण हुन । हिजोको सिंगो कांग्रेस पार्टीमा अहिले कम्युनिस्ट पार्टीको सरुवा रोगले गाँजेको छ ।  एक पटक फुटेर पनि जुटेको कांग्रेस पार्टीमा अहिले गुटबन्दी मौलाएको छ । पौडेल, सिटौला, महत, के.सी. जस्ता गुट र उपगुट त्यसैको प्रमाण हो ।

पार्टीको लागी युवाहरु बलियो खम्बा हुन। केहि दिन अगाडी कांग्रेस पार्टीका एकजना तरुण नेताले खुईय्य सुस्केर हाल्दै पंक्तिकारलाई भने ‘दाई हाम्रो पार्टी यस्तै पाराले चल्ने हो भने अबको केहि बर्ष पछी औंलामा गन्नु पर्ने स्थिति आउन सक्छ’ ।

पंक्तिकारले बुझेर पनि बुझ पचाउदै सोध्यो किन र भाइ ? के भयो र कांग्रेस पार्टीलाई ?

ति युवा नेताले दिक्क मान्दै भने कुरा नगर्नुस दाई । धनको बलमा केहि नेताहरुले चुनाव जित्छु भन्ने घमण्ड पालेर बसेका छन । धनको बलमा जितेको चुनावले के देस र जनताको हित गर्छ ? पार्टी सभापतिलाई धन र आसेपासे मात्र भए पुग्ने रैछ । आर्का बरिस्ट नेता हुँ भन्ने घमण्ड पालेर बसेका नेताज्यू लाई देश र जनता देखी पार्टीका खाँटी कार्यकर्ता भन्दा भागबन्डामा कसरि आफ्नो मान्छे मात्र पार्ने भन्ने चिन्ता र पिरलो छ । यी दुइ जनाको कार्य सैलि बाट वाक्क भएर ब्यक्ति पिच्छे गुट र उपगुट जन्मे पछी पार्टीको कसरि भलो हुन्छ ?

पंक्तिकार संग यस्तै दुख: र पिरलोको कुरा हुँदै गर्दा तिनै तरुण नेताको आर्का परम मित्रले सहि थाप्दै भने हो दाइ हाम्रो पार्टी ओरालो लागि सकेको छ । हामि जस्ता तरुण र देस र जनताको लागि केहि गर्छौ भने आँट बोकेर बसेका युवाहरुले दिन रात नभनी पार्टीको लागी पसिना बगाउनुको अब केहि अर्थ रहेन । चुनावको बेलामा मात्र हामीलाई सम्झिने अरु बेला वास्ता नगर्ने यस्ता पार्टीका नेताहरु हुन्जेल देश र जनताको कुनै भलो हुन्न ।

पंक्तिकार मकवानपुरे बासिन्दा । यहि मकवानपुर जिल्लाको बाम किल्ला ध्वस्त बनाउन क्षमता राख्ने नेपाली कांग्रेसका सिपाहीहरु अहिले चरम निरासामा डुबेको भान हुँदैछ । नहोस पनि कसरि । ‘खोला तरे पछी लौरो बिर्सने’ बानि कांग्रेस पार्टीले अहिले सम्म छाडेका छैन । देस र जनताको लागी केहि गर्छौ भन्ने आंट बोकेका युवाहरुनै चरम निरासाबादी बन्ने हो भने माथिका तरुण नेताले भने जस्तै कांग्रेस पार्टी अबको केहि समय पछी औंलामा गन्नु पर्ने स्थितिमा नपुग्ला भन्नेमा कुनै दुईमत छैन ।

२०४६ साल पछी देसको सबै भन्दा शक्तिसाली कांग्रेस पार्टी घर झगडा र गुट उपगुटमा फसे पछी अहिले नाम मात्रको प्रतिपक्ष बन्न पुगेको छ । कांग्रेसलाई मात गर्दै देसमा अहिले दुई तिहाईको बाम सरकारको शासन छ । एस्तो स्थिति ल्याउने पनि कांग्रेसी नेताहरु नै हुन ।

दुई तिहाईको बाम सरकारको कार्य प्रणालीबाट जनता वाक्कब्याक्क भएका छन । यस्तो सुनौलो अवसरको मौका छोपेर हिजो गल्तीलाई सुधार गर्दै जनताको घर दैलोमा गएर सुख दुखमा साथ् दिनु पर्नेमा पार्टीका नेताहरु गुट उपगुटमा विभाजन भएर आ-आफ्नो दुनो मात्र सेक्ने हो भने कुनै समयमा नेपालमा कांग्रेस पार्टी पनि थियो रे भनेर भन्ने स्थिति आउन सक्छ ।

'खाँटी भजन'

मैले गाउन पाएको भए यसरि गायेर देखाई दिन्थे !

सात थान प्रदेशको

सतहत्तर जिल्ला

गणतन्त्रे नेताहरु

कतिन्जेल मिल्ला

त्यसपछि पंचेले

भकुण्डो खेल्ला

तिम्रै टाउकोमा =D

बोल्न र लेख्न पाउने अधिकार भएकोले यो लेखाईलाई झटारोको रुपमा मात्र लिनु होला =D