कुमाईको घुमाई

-जनकमान डङ्गोल

हाम्रो उत्तरी सिमानामा हिमाल पर्च्च भने त्यसैको पारिपट्टि जिंगपिंगहरुले कब्जा गरेको भोट भन्ने तिब्बत । हिमालबाट उदाम्दै गरेको सुर्जे नाराण चुनाप चिन्ह राखेर संजीवनी जल छर्केर हिमाली घामे नामको एमाले पार्टी दर्ता गरेरे ।

तस्विर साभार: अनलाईन खबर डटकम 

दक्खिने छिमेकको कलकत्तामा गएर छ सालमा नेपाल कम्निस्ट पार्टी दर्ता गरेकाहरुले १३ साल नबित्दै १३ टुक्रा बनाएर कम्निस्ट पार्टी भाग लगाएकै हुन । बिचार मिलेन भन्दै आफ्नै पार्टीका नेतालाई 'गद्धार पुष्पलाल' भनेर न्वारानेकै हुन ।  बिस्वास लाग्दैन भने गुगल गर्नुस तिन्कै पार्टीको चुनाप चिन्ह घाम जस्तै छर्लंग हुन्च्च ।

जनताको लागी भनेर जनयुद्ध गरेका धनपतिहरु जनयुद्ध पछी टुक्राटुक्रामा छरिए । किन छरिए ? छरिनेहरुनै जानुन तर जनताहरुले प्रश्न सोध्ने कस्ट पनि गरेनन ।

अहिले नेपाल मण्डलमा दुई तिहाईको कम्निस्ट सर्खार छ । नाम मात्रको प्रतिपक्षको पद कांग्रेसले सम्हालेको छ भने अरु भुरे टाकुरे पार्टीहरुको के गणना गराई भो ।

कम्निस्टहरु जुटन जान्दैनन । जानेका भए तिनीहरुले पन्चेती सर्खारको पालामा जन्ता जगाउने गरेको गित  'रक्त क्रान्तिको ज्वालामुखीमा' भन्दै  'आउ मिलाउ हातहरु' भनेर देस बिकासको काममा जुट्थे होलान ।

पोईसो कमाउन भ्रष्टाचार गर्नु पर्च्च । के कति कुन कुनमा भ्रस्टाचार भो नालीबेली खबरेहरुले बेली बिस्तार लगाई सकेका छन भने अरु थप के बयान गर्नु पर्यो ।

नयाँ पार्टी होस वा कोमामा पुगेको त्यसलाई संजीवनी जल छर्केर फेरी ब्युताउन धन र वल चाहिन्छ । कम्निस्टहरुले एक पटक पद पाए भने बाँसको हेलीकप्टर चढेर आर्जेघाट नपुगे सम्म छाडदैनन । यता होस वा उता देखिएको सत्य घटना यहि नै हो ।

अहिले दुई तिहाईको सर्खार र दुई तिहाई हाक्ने पार्टीमा जनयुद्ध नामको खेल खेलेका महारथीहरू छन । मुन्छेलाई कसरि पासो (याम्बुस) मा पार्ने कला जानेकाहरुले त्यस्तो कला नजानेको प्रधानमन्त्रीलाई कसरि याम्बुसमा पार्ने भनर घनिभूतरुपमा छलफल गर्दैछन ।

१० न्वाकोटे बराबर १ स्याउँलाजी अनि १० स्याउँजाली बराबर १ झापाली भन्ने उखान सुन्नु भएकै होला । हाम्रा प्रधानमन्त्री झापाली हुन भनेसी अरु के बयान गराई भो । कहिलेकाही बुहारी तर्साउन छोरी पनि कुट्नु पर्छ भन्ने चलन पनि भा भे र मलाई एम्बुस थाप्नेहरूलाई तिनैले थापेको याम्बुसमा पार्दिन्छु भनेर नईय्या घामे पार्टी ब्युताउँन खोजेको हुन सक्छ ।

उहिले उहिले बाहुनहरुले हामि नेवारहरुलाई हेपेर कुमाईको घुमाई जैसीको जाल नेवारको तुलो भोटेको काल भन्थे । त्यहि उखानलाई अहिले रिमिक्स गरेर बनाउने हो भने कम्निस्टको तुलो जनताको काल भएसी अरु के बयान गराई भो ।  

विकासे मूल असार महिना मात्र किन फ़ुटाईन्छ ?

जनताको लागी भनेर राजनीति देखि बिकास निर्माणको काम गरेका हुन् भने देशको बजेटले धान्न नसक्ने गरि पहिचान र संघियताको खेति किन गरियो ? पहिचान र संघियताको खेती मौलाएर मिलेर बसेको जनताहरु अहिले एक आर्काको दुश्मन बन्न बाध्य बनेका बनाईएका छन भने जनताको नाममा यस्तो राजनीति गर्न हाम्रा नेताहरुलाई कसले सिकायो ?

उखान टुक्का भन्नमा हाम्रा दुई तिहाईको प्रधानमन्त्रीलाई विश्वका कुनै पनि नेताहरुले जित्न सक्दैनन । ‘जब भयो राती अनि बुढी ताती’ भन्ने उखान टुक्का हाम्रा प्रधानमन्त्रीले पक्कै पनि हाल्नु भयो होला ।

नेपालमा बर्ष भरिको हरहिसाब असार महिनामा गर्ने गरिन्छ जसलाई आर्थिक भाखामा ‘साल तमामी’ भन्ने गरिन्छ । जब बैशाख लाग्छ अनि नेपालमा सरकारी देखि दाताहरुको बजेट कसरि सक्ने भन्ने छटपटाहट सरकारी राष्ट्र सेवक देखि नेताहरुमा देखिन्छ ।

राणा देखि राजाको शासनकालमा देशमा बिकास भएन । शासन ब्यबस्था निरंकुस भयो भन्दै २००७ साल देखि जेहाद छेडेर २०६४ सालमा देश जोडनेको सन्तानलाई शासन सत्ता छाडन बाध्य बनाउने पनि कांग्रेस तथा कम्युनिष्टहरुनै हुन् ।

६४ देखि आजको दिन सम्मलाई मात्र पनि गणना गर्ने हो भने १३ बर्ष भयो । बिकासको लागी १३ बर्ष भनेको चानचुने कुरा पनि हैन तर गणतन्त्रको स्थापनाको १३ बर्षमा के कति बिकास भयो त्यो सबैले प्रत्यक्ष देखि सकेपछी पंक्तिकारले बयान गर्नु नपर्ला ।

कुनै पनि बिकास निर्माणको काम फु–मन्तरको तालमा एक दुई महिनामा पक्कै पनि सम्पन्न गर्न सकिदैन । कम्तिमा पनि छ देखि एक बर्ष सम्ममा सम्पन्न गर्न सकिने बिकास निर्माणको काम कार्य आर्थिक बर्षको पहिलो महिना श्राबण देखि चैत्र अर्थात नौ महिना सम्म गरिदैन । राष्ट्रसेवक, मन्त्रिहरु देखि पार्टीका कार्यकर्ताहरु त्यो अवधिमा कानमा तेल हालेर कुम्भकर्ण बनेर बस्छन ।

हरेक शब्दमा ‘जन’ घुसाउने कम्युनिष्ट पार्टीहरु हुन । कम्युनिस्ट पार्टीले जे जति गर्छन त्यो सबै ‘जन’ अर्थात जनताहरुको लागी हो । जनताहरुको लागी भनेर देशमा कांग्रेस संग लागेर प्रजातन्त्र देखि गणतन्त्र सम्मको खेति गरेकै हुन जुन खेति आजका मिति सम्म राम्रैसंग मौलाएकै छ । असारे बिकास त्यसैको नमुना हो

जब चैत्र सकिन लाग्छ त्यस पछी ‘जब राति अनि बुढी ताती’ भन्ने उखानलाई पछ्याउदै हस्यांग फस्यांग गर्दै टेन्डर बोलकबोल आब्हान गर्दा बैशाख महिना त्यसै बितेर जान्छ । जेष्ठको दोश्रो देखि तेस्रो हप्ताबाट नगर देखि गाउँमा बिकासको मूल फुटन सुरु हुन्छ । त्यही फुटेको बिकासको मूलले नेता देखि राष्ट्र सेवक हुँदै कार्यकर्ताको ढुकुटी भरिने तर बिकासको काम भने ‘रातभरी रुंग्यो बुढी जिम्दै’ हुने गरेको देखिएको छ भने बिकास निर्माणको काम हिउँद महिनामा किन गरिदैन ?

साल तमामी आयो । असार भरिमा बजेट जसरि भए पनि सक्नु पर्ने हुन्छ । त्यसैको चटारोले होला हेटौडा उप महानगर पालिकाको वार्डनम्बर ३ र १३ मा सडकको बिचमा नै बिजुलीको पोल भएको देख्दादेख्दै पनि स्लाब ढलान गर्दा उक्त सडकमा साना सवारी  र मोटर साईकल बाहेक अरु सवारी संचालन नहुने भएको छ । यो त एउटा सानो उदाहरण मात्र ।

अहिले हेटौडा उप महानगर पालिकाको केहि वडाहरुमा बाटो, ढलको काम युद्धस्तरमा सुरु गरिएको छ । हिउँद महिनामा सुरु गरेको भए यति खेर काम सक्किएर नालीमा सललल पानी बग्थ्यो होला भने बाटो हिलो पक्कै पनि हुँदैन थियो । बिकास निर्माणमा खर्चिने पैसा जनताबाट उठाएको करले गरिने हो । जनताको पसिनाबाट सिंचित भएर जम्मा गरिएको पैसा समयमै खर्च गर्न सक्दैनन भने हरेक शब्दमा ‘जन’ घुसाउने अधिकार कांग्रेस देखि कम्युनिस्ट पार्टीको नेताहरुलाई छैन । बिकास निर्माणको काम समयमै गरेका भए यस्तो दुर्दिन देख्नु पर्दैन थियो भने हिउँद सकिए पछी बिकास निर्माणको काम सुरु गर्नु पर्छ भन्ने गुरुमन्त्र हाम्रो राजनेता देखि राष्ट्रसेवक हुँदै पार्टीका कार्यकर्ताहरुलाई को कसले दिने रैछ त्यसको पहिचान अब समयमै हुनु जरुरी छ ।

‘जुन गोरुको सिंग छैन उसको नाउँ तिखे’

कहिले मुगल (मुश्लिम) साम्राज्य अनि कहिले अंग्रेज (बेलायती) साम्राज्यको गुलामी खेपेका हिन्दुस्थानी, इन्डेन, भारतीय तिन नामधारीहरू लाजै नमानी संसारमा बीर गोर्खाली भनेर  पहिचान बनाएकोलाई  चिप्लो घस्दै छोटेभाईको साईनो लाउछन ।

पुर्बी एसिया थाईल्याण्ड, मलेसिया, ईन्डोनेसिया जस्ता देशहरुमा भारतीय भनेको कसैले पनि बुझ्दैनन ! ओरांग ईन्डिया (ओरांग भनेको मान्छे) भन्छन ।

अंग्रेज संगको लडाईमा हाम्ले सुगौली सन्धिमा गुमाको भूभागमा अहिले पनि बिहावारी चल्छ । रोटि र बेटीको साईनो भनेको त्यो हो । भारत भन्ने देश त अंग्रेजले छाडेर गए पछी बनेको हो भने हाम्लाई छोटेभाई भन्न गुलामहरु लाई लाज लाग्दैन ?

२०४६ साल पछी राजनीतिमा चम्केका स्व.गिरिजा प्रसाद कोईरालाले आफु सत्तामा हुँदा गान्धारिले आँखामा पट्टि बाँधेको जस्तरी मुखमा पट्टि बानेर बस्थे । जब सत्ताबाट बाहिर हुनासाथ ग्राण्डडिजाइन भनेर कुर्लिन्थे तर त्यो भनेको के हो भनेर कसैले खोजीनिती गरेनन ।

बिक्रम सम्बत २००४ सालमा राणा शासन फाल्ने भनेर भारतमा बसेर खोलेको पार्टी हो कांग्रेस अनि त्यसको दुई वर्षा पछी भारतमै खोलिएको हो कम्युनिस्ट पार्टी । भारतमै बसेर नेपालको जनताको हत्या गर्ने आतंककारी पार्टी हो माओबादी ।

आर्काको नुनपानी खायेसी सके फकाएर नसके तर्साएर लुटेर असुल गर्छन । नेपालको ठुला नदीहरु कोशी, गण्डक, महाकाली देखि कालापानी लिपुलेक त्यसै लुटेका छैनन । राणा, पंचायत फालेर १७ हजारको हत्या गराएर गणतन्त्रको स्थापना, अनि स्व.गिर्जाले भन्ने गरेको छिमेकीले रचेको ग्राण्ड डिजाईनको अर्थ कांग्रेस कम्युनिस्टहरुका सिपाहीहरु लाई अब थाहा भो होला ।

 

तहस नहस बनाउने अनि उल्टै प्रश्न गर्ने

२०५४ साल श्रावण १ गते बाट मध्य क्षेत्र प्रहरी कार्यालय हेटौडामा स्थानान्तरण भएको हो । माघमा रुपाल शम्सेर ज.ब.रा DIG बनेर आउनु भयो ।

फाल्गुण हो जस्तो लाग्छ । प्रधानमन्त्री स्व. गिरिजा प्रसाद कोईराला कर्णाली एयरको हेली चढेर हेटौडा आए । त्यतिखेर हु.प्र.चौर नजिकै DIG अफिस थियो ।

प्रधानमन्त्री सहितको दलबल DIG अफिस छिरे । भलाकुसारी भो । स्व.गिरिजाले DIG सापलाई हिजो हामि अण्डरग्राउण्ड हुँदा तपाईहरुको जासुस बनारस, दिल्ली, कलकत्ता जता पनि पुग्थे । अहिले किन पुग्दैनन ? भनेर प्रश्न गरे ।

गिरिजाको त्यो भनाई माओबादीको किलो सेरा टु अप्रेशनमा सोचे जस्तो सफलता नभएको तर्फ लक्षित थियो तर DIG सापले हाम्रो प्रयास निरन्तर जारि छ । कुनै कमि छैन भनेर जवाफ दिनु भो ।

लिपुलेकको कुरा चल्दैछ । साथै सुचनाको कुरा पनि आयो । यतिखेर सबै आगो भएका छन तर जासुसी सयन्त्र देखि सुरक्षा सेवामा राजनीतिक हस्तक्षेप गर्न तिनै गिरिजाले सिकाए । अहिलेकाहरुले त सक्कल बमोजिम नक्कल मात्र गरेका हुन ।

खाँटी पिडा

मेरो घरमा श्रीमती छ

मेरो श्रीमती राम्री छे

अब देखि मलाई च्याट नगर्नुस

सामन्ती भन्नेहरु आज सामन्ती किन बने ?

 

आई बक्स्योस, भुजा ज्युनार गरि बक्स्योस, नजर गरि बक्स्योस अर्थात भाका नेपाली नै हो तर पछाडी .. स्योस लगाएको देख्नासाथ, सुन्नासाथ 'सामन्ती' शब्द हुन्छ ।

गरिब मारेर धनि भएसी बल्ल सामन्ती हुन्छन । पन्चेतीकालमा कांग्रेस र कम्युनिस्टले जनताहरुको घर दैलोमा गएर यस्तै भन्थे ।

बिचरो सामन्ती पन्चेतलाई ३० बर्ष टिक्न दिएनन । चैत २६ को कालोग्रहणले नेपालको माटो सुहाउँदो पंचायती ब्यबस्था स्वाहा बनाईयो ।

बाबुराम भटराई आफुलाई खाँटी कम्युनिस्ट भन्छन । प्रधानमन्त्री भए पछी मेरो अगाडी कसैले पनि सामन्ती भाखा नबोल्नु भन्ने उर्दी जारि गरेको पनि देखिएकै हो ।

शोषक र सामन्तीको दर्जा पाएका खाँटी पन्चेहरु अहिले हरिकंगाल भएका छन । पन्चे भन्दा हरि कंगाल जंगे महाराजको सन्तान छन । बिदेसी सामु ति दुबैले घुंडा टेकेनन । टेकेको भए नेपालमा अहिले पनि श्री ३ महाराजकै शासन हुन्थ्यो ।

२०४६ साल पछी कांग्रेस र कम्युनिस्टले पनि सामन्ती भेषभुषा, भाषा, लवाई खवाई सिके । त्यसैको प्रभावले होला हिजोका हरिकंगालहरु अहिले श्री ३ को खांगी खाने हैसियतमा पुगेका छन तर खाँटी कुरा चै के भने चैत्र २६ गते आएको दिनमा यिनको मन अझै पनि झसंग हुँदो रहेछ । सामाजिक संजालहरुमा पोस्ट भएको लेखाईले त्यहि देखायो ।

राणा देखि पंचायतलाई नजिकका आसेपासे चाटुकारले स्वाहा बनायो । राणाकै पालाको चाटुकार सातसाले प्रजातन्त्रमा छिरेकै हो । सत्र सालमा पंचायत ल्याउन तिनैले भूमिका खेले । छयालीस देखि चौसट्ठी ल्याउने पनि तिनै हुन । धन र दौलतको लागी आफैलाई निलाम गर्न पछी नपर्ने तिनैको मोहजालमा अहिलेकाहरु नराम्रो संग फँसेका छन ।

चाटुकारहरु संग ईमान जमान देखि नैतिकता हुन्न । धन दौलतको लागी देश बेच्न पछी पर्दैनन । उदाहरणको लागी सिक्किमे काजि लेण्डुप दोर्जीलाई हेरे पुग्छ तर लेण्डुप बन्न जति सजिलो छ मरणको बेलामा पाईने तिरस्कार सास्ती कस्तो हुन्छ भन्ने कुरा सिकिमको ईतिहास खोजेर पढुन ।

 

नाच्न जान्दैन आगन टेढा

प्रभुले चाहेमा जे पनि सम्भव छ रे

बनजंगलको संरक्षण गरौँ !

अनिषआयु बाबाको You Tube बाट साभार

महाकविले अंग्रेजीमा भाषण किन ठोके ?

विक्रम संवत् २०११ साल बैशाख १ गते गठन भएको सल्लाहकार सभाका सदस्य लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा सभाको बैठकमा विशुद्ध नेपाली भएर पुगेका थिए, त्यो बेला तराइबासी सदस्यहरूले सभामा हिन्दी भाषामा भाषण गर्न थाले । सभामा राष्ट्रभाषामा बोल्नुपर्छ भन्ने आवाजका विपरित तराइबाट प्रतिनिधित्व गर्ने सदस्यले सल्लाहकार सभा बहिष्कार गरे । दुइदिन पछि सभा पुनः सञ्चालन भयो तर तराइबाट प्रतिनिधित्व गर्ने सदस्यको बहिष्कार जारी भएपछि देवकोटालाइ झोक चलेछ अनि उनले सदनमा अंग्रेजी भाषामा भाषण गर्न थाले ।

अध्यक्षको रूलिङमा देवकोटाले प्रतिउत्यूर दिएका थिए '' हिन्दी यस देशको अर्ध राष्ट्रभाषामा सदनमा बोल्न छुट पाइन्छ भने अन्तराष्ट्रिय भाषाको रूपमा मान्यता प्राप्त अंग्रेजी किन बोल्न नपाइने ? हिन्दीलाइ राष्ट्रभाषा भन्ने मुलुकका समस्त कारोबार अंग्रेजीमा हुन्छन, UN मा अंग्रेजी बोलिन्छ, भारतको संसदीय भाषा अंग्रेजी छ । हिन्दी कुन जाति र कुन क्षेत्रको मातृभाषा हो ? हामी अधिकाशं हिन्दी बुझ्दैनाै तर एक दुइ जना छाडे यहाँ अंग्रेजी भाषा नजान्ने सदस्य म कोही देख्दिँन ।" देवकोटाको यो कुरालाइ एकपछि अर्को गर्दै सबैको समर्थन प्राप्त भएपछि तरार्इका सदस्यहरूले जवाफ दिने ठाउँ भएन । पछि देवकोटाले दुःखी हुँदै भने "मुलुकमा प्रजातन्त्र आओस् भन्ने व्यक्ति म पनि थिएँ, तर प्रजातन्त्रले मेरो भाषामा नै छुरी हान्छ भन्ने मलाइ के थाहा । "

फोटो म्युजियमबाट साभार