मलेस्या आउदै हुनुहुन्छ ?

सप्पै लाउरे भाको देखेर यो ज्यानलाई पनि लाउरे बन्ने भूतले समातेको हुँदा हुँदो खाँदोको सलाम लिने दिने जागिरलाई अल बिदा गरेर औरेजी तारिख भन्ने सन २००४ को डिसेम्बर ९ तारिखा बंगाली बोन्धुहरुको देस हुँदै मलेसिया छिरे पछिको घटना आज हजुरहरुलाई सुनाउदैछु !

दृश्य: १

मलेसियाको राजधानीको मुख्य हवाई अड्डाको भित्र अध्यागमनमा हामीहरु १८ जनाको डफ्फा पुग्नु र ईन्डोनेसियाको हुल आई पुग्नु एकै साथ पर्यो ! लस्करै अध्यागमनको जाँचपास काउन्टर ! हामीलाई लिन कम्पनिबाट प्रतिनिधि आई पुगेका थिएनन भने अरु देसबाट आउने कामदारहरुको पनि स्थिति त्यहि नै थियो !

दृश्य: २

बिस्कुटको जस्तै चारपाटे मुख नथुनिएको कार्टुन त्यो भित्र काउब्वाई जिनको पाईन्ट १ थान, १ थान टिसर्ट, सेतो रंगको स्त्रीले छातीमा लाउने चेस्मा, कट्टु आदि छेउमै राखेर टुक्रुक्क बसेका इण्डोनेसियन भर्खरका देखि अर्ध बैंसका युवतीहरु र ति सबै मै जस्तरी ठुला तथा रंगिन सपना देख्दै पसिना बेच्न आएका हुन भन्ने मेरो बुझाइ किनभने त्यो बेला म मलेसियाको भाषा बुझ्दिन थिए !

दृश्य: ३

कम्पनि बाट प्रतिनिधिहरु हामीलाई पनि र तिनीहरुलाई अनि अध्यागमन बाट छुटाउन आईपगेको जनाउ पाइयो ! बिदेसी कामदारहरु आफु खुसि अध्यागमन पास गर्ने चलन रैनछ ! अध्यागमनको प्रक्रिया सकेर लागियो हामीहरु आफ्नो गन्तब्य तिर तिनीहरु उनीहरुको गन्तब्य तिर त्यस पछी आज सम्म ति अनुहार देखिएको छैन !

दृश्य: ४

पाले अर्थात सेक्युरिटी गार्डको जागिर कहिले पनि एकै स्थानमा हुन्न ! यो कम्पनि बाट आर्को कम्पनि यस्तै गरि सुरक्षाको काम गर्नु पर्ने तर मेरो हकमा त्यो भएन मेरो एकै स्थानमा रात्रि सेवा दिनु पर्ने भयो जुन आजको मिति सम्म कायमै छ तर फरक के भने तिन बर्ष पहिला सुरुको सेक्युरिटी गार्ड सप्लाई गर्नेको मातहतमा बसेर काम गरियो भने त्यस पस्चात आफ्नै जिम्मा जमानीमा आएर काम गरियो !

दृश्य: ५

सुरुको कम्पनि अर्थात सन २००५ देखि २००७ सम्म रात्रि एकै स्थानमा डिउटी गरिएता पनि दिउसो ओभर टाईम गर्न गईन्थ्यो ! म प्राय औधोगिक क्षेत्रको एरियामा पर्थे ! नगर पालिकाको जस्तो गरि ढाट तान्ने खोल्ने र औधोगिक क्षेत्र भित्र आउने सवारी चेक जांच देखि दर्ता सम्म गर्नु पर्ने ! म अलि फराकिलो मिजासको भएकोले गर्दा मेरो वरी परि नेपाली देखि बंगालीहरु खुब झुम्मिन आउथे ! म चुट्किला सुनाएर हल्का फुल्का मनोरंजन गरि दिन्थे यी सबै प्राय आईतवार हुन्थ्यो किनभने यता आइतबार छुट्टी हुन्थ्यो !

दृश्य: ६

सेतो लेडिज टिसर्ट लाकी अन्दाजी ३५ काटेकी मोटी मोटी पछाडी झोला भिरेकी हेर्दा झ्वाट्ट तामांगनि जस्तै देखिने २ जना आईमाई मेरो छेउमा आई ! एउटीले बोलि अप्ठ्यारो पारेर 'नोमस्ते दाई' भनि ! बोलि नेपाली हैन तर नेपाली बोलेको देख्दा म छक्क परे तर मैले सोध्न नपाउदै उसैले भनि म इण्डोनेसियन हो तर मेरो लोग्ने चैँ नेपाली ! नाम भिम बादुर तामांग घर भोजपुर !

अनि मैले सोधे खै त लोग्ने ?

जवाफ दिईन उ त नेपाल गयो ! अब आउदैन भनेर अन्वार अमिलो पारेर खिसिक्क हास्दै भनि जान्छु है दाई नोमस्ते ! मैले हस भने तर जिल्ल परेर हेर्नु भन्दा अरु के नै थियो र !

दृश्य: ७

एक दिन डिउटी बदल्न ढिला आयो ! झमक्क साँझ पर्दै थियो ! मैले डिउटी लिएको अगाडी झाडी जस्तै ठाउँ थियो ! टन्नै नेपाली तथा बंगालीहरु जोडी भएर गफ गर्दै थिए ! सुँक्क सुँक्क बाट रुवाबासिको आवाज आयो ! अगाडी बाटो हिड्दै गरेको एक जना पुर्ब तिरको भाईलाई सोधे के भाको हो भनेर ! ति भाईले हास्दै जवाफ दिए यस्तै हो दाई यता ! भोलि फिनिस जान लागेका हुल हो त्यहि भएर रुवाबासी मच्चेको तर यो सबै नक्कली हो ! हाम्रा नेपाली र बंगाली गयेसी आर्को खोज्छन ! पैसा हो दाई सबै !

दृश्य: ८

सायांग साया हारी जाडी सुडा साम्पाई (प्रिय मेरो जन्म दिन आई पुग्यो) केटिले लाडे पल्टिदै भन्छे ! यस्तो जन्म दिन उसको बर्षको ३/४ चोटि आउछ रे ! जन्मदिनको माग औठी देखि सिक्री सम्म हुन्छ भन्थे !

नेपाल बाट आको २/३ महिना सम्म मात्र हो नेपाली गाई जस्तो सिधा ! ३ देखि चार महिनामा सयकडा पाँच काढेर आको ऋण तिर्छन ! त्यस अछी त्यो बिचमा भाषामा पारङ्गत ! काम गर्ने फ्याक्ट्रीमा कुममा कुम जोडेर बस्ने हो भन्छन !

हाम्रो गाउँको १ जना भाई मलेस्या आको धेरै बर्ष सम्म फर्केनछ ! म छुट्टी गाको बेलामा बुढी आमै मलाई भेटन आई सायद छोरा संगै हो कि भन्ने आसले ! सबै कुरा बुझे पछी मैले भने आमै एउटा सजिलो उपाय सिकाई दिन्छु है ! आमैले भन्नुभो हस बाबु ! मैले भने तपाईको ब्वारीलाई फुन गर्न लाउनु र भन्नु 'आमाको मुख हेर्ने भए तुरुन्त आउनु अर्जेन्ट' ! छोरा आयेसी छोराको पासपोट आगामा हाल्दिनुस त्यो भन्दा आर्को उपाय छैन !

बुढीमाउले त्यस्तै गर्नु भएछ ! छोरो आई पुग्यो अहिले गाउँमै छ तर पासपोट आमैले जलाई दिईन ! फेरी फर्केर जाने हिम्मत गरेन र मैले माथि उल्लेख गरे झैँ उ पनि आर्को भिम बादुर भो !

नेपाली मात्र हैन बंगाली सम्मका कामदारहरु इण्डोनेसिया, फिलिपिन्स, भियतनामी, कम्बोडिया अनि यतैको स्थानीय मले, चाइनिज र दक्षिण भारतीय केटि देखि आईमाईहरु संग लागेर आफ्नो महिनाभरिको कमाई स्वाहा गर्ने असंख्य छन !

कोहि कसैको मान मर्दन गर्न भनेर यो लेख लेखिएको हैन तर हिजो जे सोचेर मुग्लान पसिएको हो त्यो एकफेर सोच्ने हो भने दुख: गरेर कमाएको पुंजी नेपाल भित्रिन्थ्यो र आफ्नो परिवार देखि देसको अर्थतन्त्र सम्ममा टेवा पुग्लाकि भन्न मात्र खोजिएको हो !

यता मलेसिया आउदै हुनुहुन्छ भने चार कुराको ख्याल गर्नु भो भने राम्रो हुनेछ त्यो हो केटि, रक्सि, टोटो भन्ने चिट्ठा जस्तै जुवा र चुरोट ! 

..

जनक मान डंगोल।janakdangol@gmail.com

गीत:- "आफ्नै वशमा हुन्न सँधै आफ्नै मन भए पनि"

गीतकार: कृष्ण बस्नेत 'भाग्य'

आफ्नै वशमा हुन्न सँधै आफ्नै मन भए पनि

दुइ आत्मा एक कहाँ हुन्छ संगै रहे पनि

भन्नलाई त भनिदिन्छन एकै भयो आत्मा शरीर

वास्तविकता त्यस्तो हुन्न हेर्दै गए कैयौ नजिर

मायाँ भए याद आउछ जति टाढा गए पनि 

आफ्नै वशमा हुन्न सँधै आफ्नै मन भए पनि 

यति ठुलो संसारमा बिचार मिल्नै गाह्रो हुन्छ 

सँधै मन मिल्ने कुरा झनै कति साह्रो हुन्छ 

एउटा सिम्मासम्म न हो सहनशीलले सहे पनि

दुइ आत्मा एक कहाँ हुन्छ संगै रहे पनि

कृष्ण बस्नेत "भाग्य"

रचाना मिति :- २०७१/०६/२९

लोकतन्त्र ओरालो लागेकै हो त ?

२०७० कार्तिक ४ गते हेटौडा टुडेमा प्रकाशित

जब जनतामा नैरास्यता उत्पन्न हुन्छ त्यस पश्चात कुनै अमुक व्यक्ति, संस्था वा दलले त्यसरी नैरास्यतामा छाएको जनतालाई आफ्नो बसमा पार्ने गर्छन ! नेपालमा माओबादी जन्मिनुको मूल कारण पनि त्यहि नै हो किनभने २०४६ सालमा पंचायती सासनलाई हटाएर स्थापित भएको प्रजातन्त्रले सासन गरेको ६ बर्ष नबित्दै प्रजातन्त्रका हिमायतिहरुले आफ्नो असली स्वरूप देखाउन थालि सकेका थिए जसको पहिलो उदाहरण हो निजिकरणको नाउँमा सरकारी कलकारखाना देखि जग्गा जमिनहरु सम्मको बेचबिखन ! बेच्न जाने तर त्यसको स्थान पूर्ति गर्न जानेनन ! 

जनताहरुले जब कांग्रेस तथा केहि सक्तिसाली कम्युनिस्ट पार्टीहरुको सासनबाट केहि उपलब्धि नभएको महसुस गर्न थाले तब कम्युनिस्ट घटककै एक खेमा संयुक्त जन मोर्चाले नाम स्वरूप परिवर्तन गरेर माओबादी पार्टीमा रुपान्तरण हुँदै चिनिया माओ सासनको नक्कल गर्दै ससस्त्र क्रान्ति गरे ! त्यो क्रान्तिले ११/१२ बर्षमा गरेको काम हिंसात्मक कारबाही र सो कारबाहीको बिरुद्धमा सरकारी पक्षले पक्षले गरेको रक्षात्मक देखि आक्रामक कारबाहीको बर्णन नेपाली जनताले राम्रै संग देखि भोगी सकेको हुँदा यो पंक्तिकारले थप बर्णन गर्नु नपर्ला !

जनयुद्ध बाट सान्ति सम्झौता गरेर पटक पटक सत्ताको सुख भोगी सकेको जनयुद्ध लड्ने माओबादी पार्टी अहिले सम्म आई पुग्दा तिन चिरा भई सकेको छ ! 'एक थुकी सुकी सय थुकी नदि' भन्ने उखानलाई लात हानेको कारणले गर्दा दोश्रो पटकको संबिधान सभामा जनताले दिएको गतिलो जवाफ माओबादी अझ मुख्यतया संस्थापन पक्ष भन्ने क.प्रचण्ड खेमाले बिर्सेको छैनन होला !

कुनै समयमा पार्टीको लागि भनेसी आफ्नो ज्यु ज्यान 'बत्तिको पुतली' झैँ गरेर होम्न पछी नहट्ने ति असंख्य योद्धा देखि समर्थकहरु पार्टीका नेताहरुको क्रियाकलाप देखि वाक्कब्याकक भएर बाठाहरु युरोप अमेरिका देखि जापान र लाटा सिधाहरु खाडी मलेस्यामा पसिना बेच्न बाध्य भाको छन !

२/३ दिन अगाडी काठमान्डौको खुला मंचमा २२ दलले आमसभा गरे ! नारा उही पुरानै र नारा उही पुरानै भए पछी भाषण नयाँ र नौलो हुने त कुरै भएन ! २२ दलले गरेको आमसभामा कम्तिमा पनि लाख भन्दा घटी कार्यकर्ता देखि जन समर्थक हुनु पर्ने हो कि हैन ? तर त्यो दिनको जनताको सहभागिता देखेर २२ दल हाँकेका माओबादी पार्टीका अध्यक्ष क.प्रचण्डले बाईरोडको बाटो जस्तरी कुरा घुमाउनु बाध्य हुनु पर्यो तर तिनको कुरा अब जनताले पत्याउलान ?

२२ दलको आमसभा

तिनै क.प्रचण्डको एक ईसारामा अघिल्लो पटकको संबिधान सभाको निर्वाचन पश्चात जे पनि हुन्थ्यो ! कांग्रेस तथा एमालेको नेताहरुले शिर ठाडो गरेर बोल्न सक्दैन थिए भने अरु भुरे टाकुरे दल तथा पार्टीको के कुरा गर्नु ! पार्टीको आम सभा भने पश्चात बोल्दे र फुक्देको भरमा गाजा बाजाको साथ काठमान्डौ खाल्डो लाल झण्डा र ब्यानरले राताम्य हुन्थ्यो भने अस्तिको कार्यक्रममा २२ दल समेत सहभागिता हुँदा किन त्यस्तो हुन सकेन ? 

समाचार फुक्ने देखि छाप्नेहरु मध्ये कसैले होच्याएर २२ सय भने कसैले २२ हजार भने तर २२ सय भने पनि २२ हजार भनेर फुके पनि छापे पनि त्यो दिनको जनताको सहभागिता देखेर क.प्रचण्डले 'यो आम सभा हैन सर सल्लाह गर्न डाकिएको बैठक हो' भनेर भन्दा के जनता देखि खबर्कर्मीहरुले पत्याउलान ?

अघिल्लो पटकको संबिधान सभा पछी २८ दलले खुल्ला मंचमा आम सभा गर्दा जुन दृश्य देखिएको थियो त्यहि दृश्य २२ दलको आमसभामा देखिनु भनेको नेपालमा लोकतन्त्रको लागि लडने पार्टीहरुको लागि शुभ संकेतचैँ पक्कै पनि हैन किनभने नेपालको जनताहरु जात जातिको राज्य देखि पहिचान सहितको संघियता र धर्म निरपेक्ष राज्य मन पराउदैनन भन्ने पनि हो ! जब सम्म यस्ता कुराहरुलाई उठाउदै जातीय राज्यको वकालत गर्छन आर्को पटकको चुनावमा अहिलेका सबै ठुला नेताहरुको पत्ता साफ हुने स्थिति छ किनभने मदेस आन्दोलनको मसिहा भन्नेहरुलाई मदेसको जनताले दिएको संजाय पनि बिसेका छैनन होला !

बिचार गर्नुस जातीयताको वकालत गर्ने नेताहरु 'बैंसमा मात्र स्याल घोर्ले हुन्छ' ! नेपालको जनता भनेको पंचायती सासनको समयको जनता हैनन ! त्यो बेलाको जनताहरुलाई राजनीतिक चेतना दिने पनि अहिलेका नेताहरु हुन तर राजनीतिक चेतनाले मात्र गरिबको घरमा चुल्हो बल्दैन भन्ने कुरा जान्दाजान्दै पनि जनताको भावना संग पटक पटक खेलवाड गरियो र अझै पनि खेलबाड गरिन्छ भने आर्को पटकको निर्वाचनको बेलामा सुन्य नतिजा प्राप्तिको लागि तयार भएर बसे हुन्छ ! 

..

सेतो परेवा डट कममा प्रकाशित प्रकाशित मिति: नेपाली समय ०३ : १८ : २७ मध्यान्ह    २०७१ कार्तिक ०३ सोमबार

लघुकथा - भक्ति

कथाकार: देव थापा

~देव थापा

उनको धर्म परिवर्तन भएको लगभग तीन साल भयो!

त्यस पछि हाम्रो घरमा चाड पर्व मात्र आए उनी आइनन ! उन्लाई अकस्मात् टिका संग घृणा उत्पन्न भो, जमरा लाई सरापिन, यहाँ सम्म कि मेरो नाम संगै पनि उनको असहमति थियो!
"के नाम होला देव, बोलाउनै अप्ठ्यारो " कैले कैले बाटोमा भेट्दा उनी अप्ठ्यारो बोल्थिन्! म सोच्थे "कुन मन्दिर मा जान्छौ यात्री .......!" एउटा लाई घिन गरेर अर्को लाई पूज्ने कुन वाहियात धर्म रैछ त्यो!
बाबाले दुई बर्ष त तिहारमा कुर्नु भो पर्खिनु भो र रुनु पनि भो तर तेस्रो बर्ष चाहिँ यो घोषणा गर्नुभयो कि "बिचरी बहिनी मरीन!" मलाई पनि उनको खाली निधार देखेर हो जस्तै लाग्यो !
एकदिन ...ड्युटी सिद्धिए पछी मोबाइल हेरेको त बाबाको पन्ध्र मिसकल रहेछ! मैले हतार हतार कल गरे!
बाबाले हतार हतासमा भन्नु भयो उनको छोराको एक्सीडेन्ट भयो रे ! गाउँको अरू साथी पनि लिएर जानु.. पाटन हस्पिटल ! कुनै पनि काम पर्न सक्छ!
मैले बाबालाई नमस्कार भने मनमनै ! बाबा ज्वरोले थलिदा पनि उनको उपस्थिति थिएन तर बाबाको मनले कत्ति मिठो माफी दियो!
हामी दुईचार जना हस्पिटलमा थियौ! उनी एक्लै एमरजेन्सीमा टोलाएर बसेकी रै छिन ! हामी हतार हतार उनै तर्फ दौडियौ ! हामीलाई देखेपछि उनमा पनि अलिक साहस पलायो...
म नजिकै पुगेर उनलाई सोधे हतार र जोडले..
"बिष्णु दाई कता हुनुहुन्छ ?"
उनले आश्चर्य मानिन् "को बिष्णु दाई??"
"हजुरले बिष्णु दाई चिन्नु हुन्न!!!" मैले आश्चर्य सोधे!
"चिन्दिन तँ कसको कुरा गर्दैछस्!!??"
"हजुरको छोरा बिष्णु दाई...!" म जोडैले चिच्याएँ!
उनले हल्का कुटिल हासेर भनिन " एsss सिमसोन्... सिमसोन भन्न त अनि!"

के भाड़ा माज्न कै लागी हो त मास्टर डीग्री ?

प्रस्तुतकर्ता: जनक मान डंगोल।janakdangol@gmail.com

आज भन्दा १९ बर्ष अगाडी भारतमा साहरुख खान तथा काजोलको जोडीलाई लिएर ‘दिलवाले दुल्हनिया ले जाएंगे’ भन्ने चलचित्र बनाईएको थियो र त्यहि चलचित्रको नाम जस्तै मिल्दोजुल्दो ‘हम्टी शर्माके दुल्हनियाँ’ भन्ने चलचित्र केहि महिना अगाडी प्रदर्शनमा आयो !

त्यो चलचित्रमा भएको एक दृश्य मैले अहिले प्रस्तुत गर्न लागेको आलेख संग केहि मिल्दोजुल्दो हुने भएकोले उल्लेख गर्न लागेको हु ! चलचित्रमा चलचित्रकी नायिकाले आफ्नो पिता सित आफ्नो विवाहमा महँगो कपडाको माग गर्छिन ! पिता तथा दाज्युले महँगो भयो हुन्न भन्ना साथ म दिल्ली जान्छु मामा घर भनेर जवाफ दिन्छिन ! पिताले सोध्छन किन ? नायिकाले जवाफ दिन्छिन म बुढी हुन्जेल सम्ममा पनि मैले याहाँ त्यति पैसा कमाउन सक्दिन त्यसैले ठुलो सहरको ठुलै नाम ठुलै काम अनि ठुलै दाम !

२०४६ सालको राजनैतिक परिवर्तन पस्चात हाम्रो देस नेपालमा पनि बिदेस जाने लर्को लागेको छ ! यसरि बिदेस जानेहरुमा के युवा के अर्ध बैंस सबै उमेरका समान छन ! नेपालमा भएको उच्च शिक्षाको डिग्री देखि सोहि अनुसारको पेसा लाई लात हानेर युरोप अमेरिका जान तम्सिनेको कुनै कमि छैन !

नाम राख्दा सुरक्षाको हिसाबले अप्ठ्यारो पर्ने देखिएकोले युरोप बाट एक जना मित्रले मेरो च्याट बक्समा क्याप्सन सहितको केहि तस्विर पठाउनु भएको रहेछ त्यै तस्विरको साथ उहाँले ब्यक्त गर्नु भएको भनाईलाई सम्पादित गरेर राखेको छु !

युरोपमा नेपाली एन आर एनहरुले गर्ने काम प्राय यस्तै हुन ! हेर्नुस तस्विर आफै बोलेको छ !

नेपाल वाट मास्टर गरेर अनी युरोप मा फेरी मास्टर गरीयो अनी ग्रीन कार्ड पनि पाईयो high skill कामदार कोरुपमा ११ वर्ष युरोप का विभिन्न देश मा काम गरीयो देश फेरीयो वसाई फेरीयो तर काम कहील्यै फेरीयन सधै भाडा मजाई देख्छु ! यहाँ मेरा साथीहरु एनआर एन मा ठुला ठुला गफ गर्दछन नेपाल जान्छन, रेडीयो टी भी मा अन्तर वार्ता दीन्छन म भाडा माज्दै ती अन्तरवार्ता सुन्छु एन आर एन को कार्यसमिति मा हेर्छु सवै मेरा साथी हामी सगै भाडा माझीरहेका हुन्छौ रातभरी काम भाडा मजाई दीन भरी सुताई तर गज्जव को कुरा के भने युरोप वाट गयपछी नेपाल मा नेता लाई थोत्रा गफ दीयो मख्ख पार्यो के गर्नु वास्तवमा भन्दा वढी गफाडी युरोप का एन आर एन छन !

तर अपवादमा युरोपको पोर्तुगलका मा हमाल घराना सफल व्यापारी मानीन्छन ! व्यापार गर्दछन तर त्यो वाहेक डेन्मार्क सुईडेन नर्वे लगायत मा ९९% को काम यही प्रस्तुत गरिएको तस्वीर ले देखाऊदछ ! नेपाल का लेक्चर, अधिकृतहरु इन्जीनियर नर्स डक्टर हरु डेन्मार्क मा प्रायः यही काम मा व्यस्त हुन्छन तर यो काम पाऊन नि कहा सजीलो छ र कही कही त हाईजेनीक ३ दीने कोर्ष गर्नु पर्दछ ती नेपाल का पि एच डी र मास्टर का सर्टिफ़िकेट त शिरानी मुनी हो वायोडाटा मा जागीर अनुभव मा नेपाल का प्रतीस्टीत होटल मा भाडा माजेको अनुभव हाल्नु पर्दछ !

जानेर वा नजानेर ठुलो सपना देख्दै युरोप आईयो तर मैले नेपालमा कमाको डिग्रीको यता कुनै मुल्य रहेनछ ! मैले त्यत्रो दुख गरेर आर्जन गरेको मेरो मास्टरको डिग्रीलाई यता कुनै मान्यता दीइयेना ! पुन: आर्को डिग्री हासिल गर्नु पर्ने भयो तर डिग्री हासिल गर्न लाई चाहिने त धन हो बिना धनको डिग्री हासिल गर्न कि त नेपालमा अभिभावक कुलीन घरानाको हुनु पर्यो हैन भने आफैले नकमाए सम्म डिग्री हासिल गर्ने कुनै गुन्जायेस देखिएन !

काम नगरी पैसा पाईदैन तर युरोपमा काम पाउन पनि त्यत्तिकै सास्ती ! घरमा आफुले खाएको जुठो भाँडा कहिले सफा गरिएन तर यतात त्यै जुठो भाँडा सफा गर्न पनि ३ दिनको तालिम लिनु पर्ने ! मान्छे भन्दा ठुला ठुला ड्रम देखि अन्य डेक्चि, प्लेट, चम्चि, काँटा आदिको रास र रातभरी काम भनेको अंग्रेजीमा क्लिनर अर्थात डीसवास लाई हाम्रा छिमेकीको देसा भन्छन नि डेक्चि ड्राईभर नगरी कुनै सुख: नपाइने ! हामि हिन्दुको छोराछोरी ! गाईको हड्डी राखेर बनाईएको सुप पकाईने अजंगको भाँडो पहिलो पटक सफा गर्दा यो हृदय के कस्तो भो होला त्यसको अनुमान गर्नुस त एक चोटि !

मानसिक तनावले विक्षिप्त भएर बेल्जियम बाट निस्केर हिडेका सन्तोष भटराई तस्विर साभार: बिनोद न्यौपानेको फेसबुक बाट !

हिजै मात्र हो सामाजिक संजाल फेसबुकको भित्तामा फेस्बुके मित्र श्री बिनोद न्यौपानेज्युले “तपाईनै पर्नु भयो कि हराएका युवाको आफन्त” ? भन्ने शिर्षक राखेर सन्तोस भट्टराई बेल्जियमबाट हराएर परिस् आइपुगेको थहा भयो । मानसिक तनाव, पीडा र चिन्ताले उनी बेसहारा बने । अनि सडकको कतै पेटीमा बस्ने, मागेर खाने, नदिए सामाजिक संस्थाले खान खुवाउने ठाउँमा माग्ने । सडक पेटी, पार्क वा रेलका लिक छेउमा सुत्ने । यस्तो खबर त आयो फेसबूकमा । तर कहाँ छन् त पेरिसमा ? कसले चिन्छ ? केहिदिन अघि केशव कँडेल (दिवाना राज) ले भेटेर यो फोटो खिचे । सामाजिक सञ्जालमा राखिदिए । तरपनि सायद उनको परिवारसम्म जानकारि पुगेन भनेर फेसबुकमा पोस्ट गर्नु भएको रहेछ सायद यो खबर उहाले नेपाल प्लस ब्लग बाट लिनु भएको होला !

हुँदो खाँदोको जागिर छोडेर दलाललाई बिसौ लाख डुबाएर अनेक दुख: कस्ट सहेर युरोप अमेरिका गएर गाईको हड्डी मासु राखेर बनाएको अनेक परिकारको भाँडा माझेर कमाएको पैसाले डिग्री हासिल गरिएला वा त्यसरी कमाएको पैसाले नेपालमा धन सम्पति पनि जोडिएला तर सम्पति जोड्नु भन्दा अगाडी पाईएको दुख: कस्ट र हण्डर भोगिएको देख्दा देख्दै पनि नेपालमा गएर अनेक थरिको गफ दिनु भनेको अन्य सोझा सिदा नेपालीहरुको लागी धोखा हो भनेर किन सोचिदैन ?

गाईको हड्डी राखेर बनाइएको सुपको भाँडो जुन दैनिक रुपमा माझ्नु पनि नियमित रातिको काममा पर्दछ !

आर्काको देसमा गएर जुठो भाँडा वर्तन धोएर कमाएको यथार्थ देख्दा देख्दै पनि नेपाल बाट विभिन्न पार्टीको नेताहरु युरोप अमेरिका बोलाएर प्रबासी नेपालीहरुको हक हितको लागी भनेर खोलिएको संस्थाको रकमबाट किन लखनउ लुट मच्चाईन्छ ? बिदेसमा नेपालीहरुको हक हितको लागी भनेर खोलिने संस्था एउटा मात्र हुनु पर्नेमा राजनीतिक पार्टी पिच्छेको संस्था खोलेर गाईजात्रा किन देखाइन्छ ? राजनीति गर्नु नै छ भने बिदेसा जुठो भाडा माझ्न किन जाने ?

त्यसैले अहिले जो जसले युरोपमा दुख पाएर बसेका छन र त्यस मध्ये बाट ‘सन्तोष भटराई’ जसरि मानसिक सन्तुलन गुमाएर भौतारिएर हिड्नु नपरोस ! नबुझिकन दलाल र युरोपमा बस्नेहरुको चिल्ला र चिप्ला कुरामा लागेर लाखौ सम्पति डुबाएर अनाहकमा दुख: कस्ट भोग्नु पर्ला भनेर यो आलेख प्रस्तुत गरिएको हो र सुरक्षा र मान सम्मानमा पर्न जाने असरलाई बिचार गर्दै कोहि कसैको नाम प्रकाशित गरिएको छैन !

के हो त ‘हुदहुद’ भनेको ?

हिजो आज ‘हुदहुद’ भन्ने नामले निकै चर्चा पाई रहेको छ तर धेरै पाठकहरुलाई यो ‘हुदहुद’ को बिषयमा जानकारी नहुन पनि सक्छ ! खाँटी कुराको प्रिय पाठकहरुलाई जानकारी होस भन्ने अभिप्रायले खोजखाज पारेर यो आलेख तयार पारेको छु !

समुन्द्रले छोएको देसहरु मिलेर भविष्यमा आउने आंधी तुफानको नाम अगाडीनै राख्ने चलन छ त्यसैले नेपालको दक्षिणी मित्र रास्ट्र भारतमा भर्खरै आएको आंधीको नाम ‘हुदहुद’ भनेर आज भन्दा अगाडीनै खाडी रास्ट्र ओमानले राखेको हो !

‘हुदहुद’ वास्तवमा चराको नाम हो र यो ‘हुदहुद’ नाम गरेको पंक्षीले ईज्राइलको रास्ट्रिय पंक्षीको रुपमा मान्यता पाएको चैँ ईस्वी सम्बत २००८ मा हो ! तत्कालिन ईजराईली रास्ट्रपति सिमोन पेरेजले एक लाख पचपन्न हजार जनताको बिचमा गराईएको जनमत सर्बेक्षण पस्चात ‘हुदहुद’ पंक्षिलाई ईजराईलको रास्ट्रिय पंक्षी भनेर घोषणा गरिएको हो !

‘हुदहुद’ पंक्षीको बिषयमा निकै रोचक कथा पनि रहेको छ ! ईतिहास तथा धार्मिक ग्रन्थ ‘कुरान’ मा बादशाह हज़रत सुलेमानको पनि चर्चा छ ! यी तिनै बादशाह हुन जसको आदेस हावा, पशु पन्छी देखि जलचर जीव माछाले समेत पालना गर्थे भनेर लेखिएको छ !

कथा अनुसार एक दिन बादशाह हजरते सुलेमान आफ्नो बाहन बाजमा सवार भएर आकास मार्ग हुँदै कतै जाँदैथे ! प्रचण्ड गर्मि र घामले गर्दा बादशाहको अबस्था थकित गलित भई सकेको थियो त्यहि बेलामा आकास मार्गमा ‘हुदहुद’ चराको झुण्डले बादशाहको हालत देखेर बादशाह भन्दा माथि आफ्ना दुवै पखेटालाई स्थिर राख्दै बादशाहलाई सितल होस भनेर उडान भरेछ्न !

बादशाहले पंक्षीहरुले त्यस्तो राम्रो गरेको देखेर अत्यन्त प्रसन्न भएर बर माग्नु भनेछन ! धेरै दिन पछि ‘हुदहुद’ पंक्षीको नाईकेले हामि सबै पंक्षीहरुको शिरमा सुनको मुकुट होस भनेर मागेछन ! तिनीहरुको माग सुनेर बादशाहले गम्भीर हुँदै भनेछन ‘तिमीहरुले गतोलो माग मानेनौ अब तिमीहरु लाई सिकारीहरुले सुनको लोभले गर्दा बाँकी राख्दैनन भनेछन तर पनि बाचा हारी सकेको बादशाहले सबै ‘हुदहुद’ पंक्षीको शिरमा सुनको मुकुट होस् भनेर बरदान दियेछ्न !

बादशाहको भनाई नभन्दै सत्य ठहरियो ! ‘हुदहुद’ पंक्षीहरुलाई सिकारीहरुले खोजि खोजि मार्न थाले ! बिस्तारै बिस्तारै गर्दा बंसनास हुने देखेर एकदिन ‘हुदहुद’ पंक्षीको नाईकेले बादशाहलाई गएर गुनासो गरेछन र बादशाहले सुनको मुकुटको सट्टामा तिमीहरुको शिरमा ‘कल्की’ मात्र होस भनेर बरदान दिएछन र त्यो दिन बाट आजको मिति सम्ममा ‘हुदहुद’ पंक्षीको शिरमा ‘कल्की’ देखिएको हो भन्ने किम्बदन्ती छ ! तस्बिर प्रस्तुत गरेको छु शिरमा कल्की भएको ‘हुदहुद’ पंक्षीलाई तस्बिरमा हेर्नुहोला !

‘हुदहुद’ पंक्षी जासुस पंक्षी पनि हो र दुतको काम पनि गर्थ्यो भन्ने भनाई पनि छ ! बादशाहको रानी आजको यमन भन्ने देसको हुनरे ! रानीले सुर्य भगवानको पुजा गर्छिन भनेर ‘हुदहुद’ पंक्षीले नै बादशाहलाई जानकारी दिएको रैछ ! त्यो जानकारी पश्चात बादशाहले रानीलाई डाक्न पठायर सोधपुछ समेत गरेका हुन भन्ने कथन पनि छ भने ‘हुदहुद’ पंक्षिले बादशाह र यहुदीहरुको बिचमा दुतको समेत काम गर्थ्यो भन्ने कथन पनि रैछ !

यी सबै मिथक कथा हुन ! हुन त सबै धर्म मिथक कथाहरुमा नै आधारित छ ! ‘खाँटीकुरो’ को प्रिय पाठकहरुलाई ‘हुदहुद’ भनेको के रैछ भन्ने बारेमा जानकारी होस भन्ने हेतुले यो मिथक कथा सहितको आलेख बनाएर प्रस्तुत गरेको हु र जानकारी एवम यो मिथक कथाको श्रोत मिर्ज़ा एबी बेग बीबीसी उर्दू, दिल्लीमा आधारित छ !

जनक मान डंगोल।janakdangol@gmail.com

'नेपाले हुदहुदहरु' (व्यङ्ग्य) (

-जनक मान डंगोल

ईजराईलको रास्ट्रिय पंक्षी 'हुदहुद'

२ दिन अगाडी मात्रै छिमेकी भारतमा भयंकर आंधी तुफान आयो ! उक्त आंधी तुफानको न्वारान आज भन्दा पहिलानै खाडी देस ओमानमा 'हुदहुद' भनेर गरिएको थियो ! अरबी भाषामा हुदहुदको अर्थ हुन्छ 'चरा' ! 

यो आंधी तुफान भन्ने पनि उल्का खतरा हुन्छ ! गर्जेर बर्सेर आउने यो जिनिसले कतिखेर कस्लाई सिनित्त पार्ने हो थाहा नाइँ ! यी 'हुदहुद' ले भेटेसी मै हुँ भन्ने धनपतिलाई पनि कङ्गालपति बनाम्न बेर लाम्दैन !

दक्खिनी मितेरी देसा 'हुदहुद' आम्च्च ! त्यो 'हुदहुद' भन्ने जिनिसलाइ कहिले प्रकृतिले पठाम्च्च कहिले उसको छिमेकीले ! प्रकृतिले पठाको 'हुदहुद' ले पनि जन देखि धन सम्मलाई चिरिप्प पार्न बेर नलाम्ने अनि छिमेकीले पठाको 'हुदहुद' ले पनि ज्यान देखि भौतिक सम्पतिलाई चिरिप्प पार्न बेरै नलाम्ने ! 

प्रकृतिले पठाको 'हुदहुद' कहिले आंधीको नाउँमा, कहिले तुफानको नाउँमा अनि आंधी र तुफानको सम्मिश्रणले मेघ गर्जनको साथ बाढी र त्यो बाढीको कृपाले पहिरो ! बाढी र पहिरोले दिने उपहार के बर्णन गर्नु पर्ला र ?

त्यस्तै उसको एकै भुडी एकै ज्यानको छिमेक पनि प्रकृति जस्तै गरि रिसार दुईखुट्टे मनुष्यलाई 'हुदहुद' बनाएर पठाई दिन्छ ! दुई खुट्टे 'हुदहुद'ले पनि प्रकृतिले जस्तै गरि तिब्र गर्जनको साथ बिस्फोट गराई दिन्छ ! नतिजा उही ज्यान देखि सम्पति सम्म च्यान ! 

आफ्नो छिमेकको रिस उसले पनि फेर्छ र घाटामा भाको आफ्नो सम्पति असुल कम्जोर छिमेकांट असुल गर्छ ! सोजो अम्लोले घ्यु आम्दैन क्यार घ्यु निकाल्न अम्लो बंग्याउनेनै हो र त्यो अम्लो बंग्याउने सबै भन्दा सोझो तरिका भनेको भरमार सित 'हुदहुद' जन्मार छिमेका पठाई दिने !

धेरै 'हुदहुद' जन्माएर छिमेक तिर अन्माई दिन्छ ! बडो सान देर अरिमुठे जुंगामा ताउ लाम्दै भन्छ 'हम तुम लोगका बडे भाई हे, बडे होनेका हकतो बनता हेन भाई ! हक भन्दै पूर्वको कोशी देखि पश्चिमको माहाकाली सम्म चिरिप्प बनाई सक्यो ! अझै कर्णाली देखि सेती ताक्दै बसेको छ !

सहनुको पनि सिमा हुन्छ भनेर एकताका छोटे भाईले आफै देस चलाउन के खोजेका थिए 'हुदहुद' जन्माउदै अन्माउना सुरु गरि हाले ! राणा फाल्न कांग्रेस नामको, पन्चेत हल्लाम्म्न कम्निस्ट राजातन्त्र फाल्न माउबादी यी सबै 'हुदहुद' हरु छिमेकी बडेभाई भन्नेको कृपाले पाएका हौ !

अहिले सम्म नेपाला जति पनि 'हुदहुद' हरु जन्माएर अन्माएर पठाए ति कुनैले पनि देस र जनताको भलो गरेको छैन ! जाजमा भाको देखि लिएर बैंकमा भाको सम्म नगद नारान बाकि राखेनन भने अरु साधारणलाई पशु रेट्या जस्तरी रेटने, चुट्ने, कुट्ने, पिट्ने, लुट्ने खेद्ने देखि भत्काउने र मास्ने सम्मको काम गर्न बाकि राखेनन र अझै जारि नै छ !

चारतारे कांग्रेस हुन या एक तारे कम्निस्ट यी सबैको रंग देखि मार्का सम्म एकै हो ! तारा एकै अनि रंग एकै देखि काम सम्म एकै तर नाम मात्र फरक भाको यी चार साले र छ साले 'हुदहुद' हरुले देस र जनताहरुलाई सुख र शान्ति देको आज सम्म देख्नु भाको छ र ?

के यिनीहरु उत्कृस्ट मगजधारीहरुहुन त ?

जनक मान डंगोल,janakdangol@gmail.com

खानेकुरा पकाउँदा मरमसलाको अत्यन्त जरुरि पर्दछ ! मरमसला बिनाको तिहुन तरकारी देखि अन्य मासांहारी भोजन स्वादिस्ट हुन्न भन्ने कुरा सबैलाई ज्ञात नै छ ! साहित्य देखि पत्रकारिता जगतमा पनि रस बिनाको लेख रचना त्यति पठनीय हुन्न ! रस मिश्रणको दौरानमा मात्रा बढी भो भने त्यसले पाठकलाई निरस र खिन्नता पैदा गराई दिन्छ !
नेपाली जन जिब्रोमा एउटा उखान अत्यन्त परिचित छ त्यो हो ‘ईन्द्रको अगाडी स्वर्गको बखान’ ! राजधानीमा बसेर डिजिटल श्रब्य दृश्य हेरेको भरमा तात्तातो समाचार देखि घटनाको बिबेचना गर्नु भनेको त्यो ईन्द्रको अगाडी स्वर्गको बखान गरे जस्तै हो ! त्यसै सन्दर्भमा केहि उदाहरण प्रस्तुत गर्न चाहन्छु !
नेपालमा भौगोलिक हिसाबले चार प्रदेस कायम गरिएको छ तर त्यो राज्य हैन ! चार प्रदेस भन्नाले हिमाली प्रदेस, पहाडी प्रदेस, भित्रि मदेस र तराई प्रदेसहरु पर्दछन ! सुदुर पुर्वान्चलको जिल्ला ताप्लेजुंग देखि क्रमस: सुदुर पस्चिमान्चलको दार्चुला सम्म हिमाली भूभागहरु पर्दछन ! ताप्लेजुंग देखि मुनिको पाँचथर ईलाम हुँदै दार्चुला मुनिको बैतडी डडेल्धुरा सम्म पहाडी जिल्लाहरुमा पर्दछन र त्यो भन्दा मुनिको कुनै कुनै जिल्लाहरु पहाडी र कुनै भित्रि मदेसमा पर्दछन भने ईलाम भन्दा मुनिको झापा देखि डडेलधुरा भन्दा मुनिको कन्चनपुर् जिल्लाहरु तराई प्रदेश भनेर भनिन्छ !
मध्य पुर्बको उदयपुर जिल्ला भित्रि मदेसमा पर्दछ ! त्यहि उदयपुर जिल्लामा बच्चै देखि खाई खेली हुर्केका हुन रंगकलाकर्मी दिपक रौनियार ! रौनियार हाल अमेरिकामा बसोबास गर्छन भन्ने बुझिएको छ ! बचपन भित्रि मदेसमा गुजारे जवानी राजधानी काठमान्डौमा !
२०४६ सालको प्रजातन्त्र पश्चात देसका अधिकांस युवाहरु सहरमुखी भाका छन भने त्यै हलमा मिस्सियेकाहरु मध्ये दिपक रौनियार पनि एक हुन ! उदयपुर जस्तो भित्रि मदेसमा बचपना गुजारेका ति रंगकर्मीले सेतोपाटि नामको डिजिटल पत्रिकामा एक पटक प्रकासित गरेको आलेखमा जनकपुरको बासिन्दा भनेर लेखे तर जनकपुरको बासिन्दा भनेसी मैथिली मातृभाषामा निपूर्ण हुनु पर्ने हो तर मैथिल भाषा जान्दिन भन्ना साथ मलाई तिनको नियत माथि संका उठ्नु कुनै स्वाभाविक भएन !
सेतोपाटी डिजिटल पत्रिका मार्फत निरन्तर रुपमा प्रकाशित भएको तिनको आलेखलाई ध्यानपुर्वक अध्ययन गर्ने हो भने दिपक रौनियार पनि डा.सिके राउतको पथमा हिडेको सतप्रतिसत आभाष हुन्छ ! कलाकर्मी, पत्रकार, नेता, समाजसेवी भनिने नागरिक समाज देखि मानवाधिकारकर्मीहरु भनेको स्वतन्त्र व्यक्तित्वका हुन्छन ! देसमा आपसी सद्भाव कायम गराउने देखि एकताको बाटोमा डोर्याउनेनै यिनै व्यक्तित्वहरु हुन ! विडम्बनाको कुरा सतिले सरापेको भन्ने नेपाल मुलुकमा मैले जति पनि नाम लिएका व्यक्तित्वहरुमा सयमा उन्नासय प्रतिसत देस, समाजहित भन्दा पनि ब्यक्ति हितमा लागेर देस समाजमा भ्रम फैलाउदै हिडेका छन ! जातीयता, धर्म संस्कृति देखि देस बिखन्डन सम्मको राग अलाप्दै हिड्नेमा केहि दिन देखि कलाकर्मी दिपक रौनियार अग्र पंक्तिमा देखिएको छ ! अमेरिका बसेर देसको अहित सोच्नु त्यो जायज हो या नाजायज हो त्यो उनै जानुन !
मैले माथि मर मसलाको कुरा उठाए ! राजधानीमा बसेर केहि चर्चित नामधारी पत्रकार मध्येको एक जना पत्रकारले कान्तिपुर दैनिकमा हिटलर देखि लिट्टे भन्ने प्रभाकरण समेतलाई आदर्श मानेर लेख प्रकाशित गरेका रैछन !

हिटलर फोटो साभार: गुगल सर्च

हिटलरले गरेको ज्यादती देखि लिट्टेले श्री लंकामा चलाएको दसकौ लामो गृह युद्ध र त्यस बाट भएको नर संहारहरुलाई सहि ठम्याउने बामपन्थी बिचारधाराका ति पत्रकारलाई राजधानी नजिकै मानसिक अस्पताल लगनखेल पनि छ भन्ने सुझाव दिने व्यक्ति आज सम्म कोहि देखिएन !
हिटलरलाई सत्रुले मारेका हैनन र उनि आफैले आफैलाई गोलि हानेर मारेका हुन ईतिहासमा त्यहि लेखिएको छ भने प्रख्यात तानाशाहले आफ्नै परिवारको हत्या गरेर आफैलाई गोलि किन हाने ?
श्रीलंकाको बिद्रोही प्रभाकरण भन्ने लिट्टेका नाईके शिंहाली हैनन र ति भारतीय आप्रबासी हुन ! प्रभाकरण जस्तै लाखौ लाख भारतीय तामिलेहरु श्रीलंका बाहेक ईन्डोनेसिया, सिंगापुर, मलेसिया सम्म फैलिएका छन तर आफु बसेका देसमा अलग राज्य माग गरेका छैन र समुदायमा मिलेर बसेका छन ! आप्रबासी भएर मिलेर बस्नुको साटो श्रीलंकाको उत्तरी भुभाग जाफ्नामा आफ्नो जातीय बर्चस्व देखाउदै अलग राज्यको माग गर्नु त्यो के कसरि जायज हुन्छ ? त्यो सम्बन्धमा ति महान पत्रकारको कलम किन चलेन ?

श्रीलंका रास्ट्रपति महिन्दा राजापाक्षे साभार गुगल सर्च

महिन्दा राजापाक्षे राजनीतिमा आउनु भन्दा पहिला सिनेमामा नायकको अभिनय गर्थे ! सिनेमा भनेको काल्पनिक हो ! तिनै राजापाक्षे राजनीतिमा प्रबेस गरेर श्रीलंकाको रास्ट्रपति बन्नासाथ बर्षौ बर्षको खिल पल्टेको आतंककारीहरुलाई ठेगान लगाएर श्रीलंकालाई आतंककारिको चंगुलबाट मुक्त पारेर पर्दाको मात्र नभएर वास्तविक नायक पनि बनेर देखाई दिए तर यस्ता नायकहरुलाई खलनायक देख्ने सबै तहका ब्यक्तिहरु भनेको समाजको खिल हुन भन्ने यो पंक्तिकारको ठम्याई हो ! नेपालमा राजापाक्षे जस्ता सच्चा देसभक्त नेता कहिले जन्मेलान यो पंक्तिकार त्यसैको प्रतीक्षामा छ !

मासु पुरान !

जनक मान डंगोल

खसी मार हान्दै ! तस्बिर साभार गुगल सर्च

खसी, बोका, बाख्री राँगा भैसी, हुर्रा, विकासे सुँगुर, बुंगुर देखि पुर्पुरो बल्या बेला तराई देखि भित्रि मदेसा पासो थापेर पारिने बँदेल, चित्तल, घोरल, मृग आदि जीवजन्तुलाई माथि जेम्राजका हाजिर लाम्न पठायेसी प्राप्त हुने त्यस्ता जीवजन्तुको सरिरलाई ठेट गोर्खाली देखि कोर्काली, काँठे देखि देहाती सम्मले सबै प्रकारको जीव जन्तुको मासुलाई सिकार भन्ने चलन छ तर सहर बजारा चैँ हिजाज गोरा र कुईरेको भाका मिट भनेर भन्दा रैच्चन !
नेपाला काटमार निषेध भाको माता लक्ष्मीको सन्तान गाई गोरुलाई बिफ, जेम्राज्को सवारीलाई बफ, बाख्रा बाख्रीको सन्तानलाइ मटन, हुर्रा देखि विकासे सुँगुर बुंगुरको सन्तानलाई पोर्क हुँदै घडी चरोको सन्तानलाई चिकेन भनेर भन्दा रैछन ! खसीको मासु भनेर लामो लेघ्रो तान्नु भन्दा ‘मटन’ सुँगुर बुंगुरको मासु भन्नु भन्दा ‘पोर्क’ राँगा भैसीको मासु भन्नु भन्दा ‘बफ’ अनि कुखुराको मासु भन्नु भन्दा ‘चिकेन’ भन्ने सजिलो भाका रे !

तस्बिर साभार गुगल सर्च !

पोलेर बनाको जिनिसलाइ छोईला, काँचै नुन खुर्सानी मर मसला मोलेकोलाई कचिला, परपर तेला भुट्या भुटुवा, झोल्वाला, मिसमास, नेवारी भोजा जमाएर बनाईने तख्ला, ह्याकुला फ्राई, भेजा भन्ने गिदी फ्राई, अहिलेका भुरा भुरीको प्रिय जिनिस मम्चा, देखि बरिस्ट नागरिकले मन पराम्ने सुरुवा, ट्वाँकेहरुलाई मन पर्ने गोडी भन्ने खुट्टी फ्राई आदि आदि ईत्यादी बन्नलाई रेटेर, सेरेर, कुटेर, पिटेर, चुटेर, छ्प्क्यायेर, भालाले घोपेर, पासोमा पारेर तड्पाएर, ईस्लामिक धर्मालम्बी भाकाको हलाल गरेर वा काना हेडफुन ला जस्तरी इलेक्ट्रिक सट भन्ने करेंटो लार अथवा जे जस्तो गरेर भए पनि परान नलिए सम्म मासुको थरि थरिको जिनिस बन्ने हैन !
जन्मजात नेपाली तर बानि ब्योराचैँ अनेपाली भाको नेपाली भन्दा गोरा र कुईरेको भाका मन पराम्ने अल्छिका भकारीहरु जो आफुलाई ‘एनिमल ह्युमन राईट’ भन्न मन पराम्नेहरुले ब्यानको बिरेकफास्ट देखि मध्यान्हको लन्च, साँझको स्न्याक्स देखि रातिको डिनर सम्ममा बर्षौ बर्ष सम्म बरफा जमाएर राख्या बिफ, बफ, चिकेन, मटनको परिकार चट मगनी पट ब्याको स्टाईला पाट्टपुट्ट पारेर दिनहुँ हसुर्छ्न ! जब हिन्दुहरुको चाडपर्वको बेला आउछ अनि बिक्रम ट्याम्पुको भाका ‘पशु, पंक्षीको अधिकार बहाली गर, पशु पन्छी मार्न पाईदैन, भनेर घाटीमा अनेक थरिको गोरा र कुईरे भाका लेखेको जिनिस झुन्ड्याउदै पशु पंक्षीको जीवन रक्षाको ग्यारेण्टी गर’ भनेर स्वयम्भु देखि पस्पति हुँदै बनकालीको बाँदर जस्तरी बुर्लुक्क बुर्लुक्क कुर्लिन्छन,

ईस्लाम धर्मालम्बीहरुको कुर्बानी ! तस्बिर साभार गुगल सर्च !

तर,
ईसाई देखी ईस्लामहरुको चाडमा पनि पशु बलि दिने चलन छ भन्ने व्यहोरा थाहा हुँदाहुँदै पनि हिन्दुहरुको चाडबाडमा मात्र त्यसरी कुर्लिने एनिमले ह्युमनेहरु भनेका समाजबादी देखि बामपन्थी सम्मको बिल्ला भिर्ने तर हाम्पन्थी चरित्रका तुलाधर देखि संग्रौला, भट्टचन देखि राई,शेर्पा हुँदै लेखि महतो, राउत, ठाकुरे चरित्रका पिपलपातेहरु हुन ! डलर देखि युरो पाउण्ड हुँदै घटीमा कम्पनि पैसा सम्ममा आफुले आफैलाई निलाम गरि सकेकाहरुलाइ धर्म, संस्कृति, चाडपर्व भनेको के थाहा नभएको हो र ? यदि थाहा छ र थियो भने ईसाई देखि ईस्लामको चाडपर्वमा दीईने पशुबलिको बिरोध यी कथित जनावरे ह्युमनेहरुले किन गर्दैनन र लाज सरम नमानिकन भन्न सक्छन यिनीहरुले गोरा र कुईरेको भाका ‘ऊई आर भेजीटेरिन’ ?

मदेसको समाचारलाई प्राथमिकता किन दिईदैन ?

-जनक मान डंगोल

साभार: दिवाकरजिको फेसबुक वाल बाट

कार्टुनिस्ट मित्र श्री दिवाकरज्युले सामाजिक संजाल फेसबुकमा ‘मदेसको समाचारलाई प्राथमिकता किन दिईदैन’ ? भन्ने आसयको कार्टुन चित्र प्रस्तुत गर्नु भएको रहेछ ! सामाजिक संजालमा प्रस्तुत गरिएको कुनै पनि समसामयिक घटना सम्बन्धि विभिन्न माध्यमबाट प्रस्तुत गर्नु त्यो लेखक, कलाकारको खुबी हो र त्यसलाई सकारात्मक तथा नकारात्मक ढंगले हेर्ने र बुझ्ने काम पाठकको हो !
नेपालमा जहानियाँ राणा शासनको पतन २००७ सालमा भएको भन्ने कुरा सारा नेपालीहरुलाई अवगत नै छ ! हाम्रो नेपाली जन जिब्रोमा भुमि, नदिलाई स्त्री लिंगले सम्बोधन गर्दै ‘माता’ भन्ने चलन छ ! नदि अर्थात पूर्वको सप्तकोसीको अन्तिम बिन्दु नेपालको सुदुर पुर्ब कोशी र सगरमाथा अंचलको सिमाना भएर बग्छ अर्थात सप्तकोशी सगरमाथा र कोशी अंचलको साँध सिमाना पनि हो र हकभोग आधा आधा लाग्छ !
नेपालमा २००७ सालमा प्रजातन्त्र स्थापनाको नेपाली कांग्रेसको ससस्त्र संघर्षको मुख्य केन्द्र बिन्दु मदेसको झापा, मोरंग, सप्तरी देखि जनकपुर हुँदै सुदुर पश्चिम कन्चनपुर् सम्म थियो र राजधानी काठमाण्डौमा त पछी सुरु भएको हो ! २०१३ सालमा नेपालि कांग्रेसले कोशी नदि र २०१५ सालमा गण्डक नदि भारतलाई बुझाएको थियो ! त्यस पछि नदि नाला बुझाउने क्रम आजको मिति सम्ममा पनि जारि नै छ भने तराईका यस्ता महत्वपूर्ण बिषयको समाचार रास्ट्रिय देखि अन्तररास्ट्रिय जगतमा छायो कि छाएन ? त्यो मैले बर्णन गर्नु परेन किनभने कार्टुनिस्ट मित्रले उठाउनु भएको प्रश्नको बिषयमा खसखस लागेर मुख खोल्ने कोसिस मात्र गरेको हु र मेरो खसखस अझै समाप्त भएको छैन !
मित्रले भन्नु भए जस्तै मदेसको समाचार पंचायती ३० बर्षे सासनमा कमै पढ्न पाईन्थ्यो किनभने त्यो बेला मदेसको मधेसी मध्येको टाठाबाठाहरुले राजनीति हैन आफ्नो पुर्ख्यौली पेसा खेतिपाती देखि बन्द ब्यापार गरि बस्थे भने कामको चटारो छोडेर बेगारी बन्दै राजनीति गरेर हिड्ने फुर्सद कसलाई हुन्थ्यो र एक्कादुक्का पन्चेत ईत्तर मदेसी नेताहरु प्राय सबै गिरफ्तारीको डरले नेपालमा नभएर भारतमा लुकेर बसेका थिए ! नाम नामेसी लिने हो भने लामै हुन्छ !
कार्टुनिस्ट मित्र दिवाकरजी को गृह जिल्ला सप्तरी भनेर लेखिएको देखियो ! २०४६ सालको प्रजातन्त्र पश्चात नेपालको राजनीतिमा क्षेत्रीय पार्टी जन्माउँन सिकाउने पनि सप्तरी जिल्लाकै स्व.गजेन्द्र नारायण शिंह हुन ! भारतको बिहार पटनामा बसेर नेपालको क्षेत्रीय राजनीति गर्ने स्व.गजेन्द्र नारायण शिंहकै नक्कल गर्दै अहिले नेपालमा दर्जनौ क्षेत्रीय पार्टी गठन भएको छ र त्यस्ता पार्टीहरुको गठनमा मदेसी पार्टीहरुको बर्चस्व बढी छ भने राजनीति पार्टीको क्रियाकलाप देखि काम कर्तब्य के कस्तो हुन्छ त्यो करोडौ नेपालीहरुले दैनिक देख्दै भोग्दै आएका छन भने अब भन्नुस मित्र मदेसको समाचार बन्यो कि बनेन ?
पुस्तौ पुस्ता देखि मदेसमा बसोबास गर्दै आएका पाहाड़े मुलका नेपालीहरुलाई एक मदेसको नारा लगाउदै मदेस आन्दोलनको निउँमा मदेसबाट खेदिदा त्यो समाचार बरु त्यति खबर माध्यममा आएको देखिएन तर मदेसी माथि भेदभाव भयो, भेले, भैया, धोति जस्ता सब्दले मदेसीको अपमान गरियो भनेर दिनहुँ सामाजिक संजाल देखि अनलाइन छापाहरुमा देखिने यस्ता खबर सक्कली मदेसीले उठाएका हुन् कि बिखन्डनकारी मदेसीले उठाएका हुन त्यो चैँ अहिले सम्म यो पंक्तिकारले बुझेको छैन किनभने पंक्तिकारको ससुराली पनि मधेसीनै हो !
ठाउँ अनुसार क्षेत्रीय भाषामा एकले आर्कालाई होच्याएर बोल्नु त्यो कुनै ठुलो नयाँ र नौलो हैन ! राजधानीबासि रैथानेले मदेसी, भैया, भेले, धोति मात्र नभनेर भोटे, पर्वते, पनि भन्छन भने अन्यत्र पनि चलन चल्तीका भाषाले होच्याएर बोल्ने चलन छ ! मदेसमा पहडिया भनेर खसालेर बोल्ने चलन छ ! मदेसकै सहर बजारमा बस्नेहरुले गाउँ देहातको मान्छेलाइ काठमान्डौकाले पाखे भने झैँ उनीहरुले पनि देहाती, गवाँर, ब्रुबक जस्ता होच्याउने सब्द प्रयोग गर्छन !
मधेस भनेको जिल्ला सदरमुकाम मात्र हैन ! वास्तविक मधेस भनेको गाउँ देहात हो ! गाउँ देहातमा देहाती बस्छन ! गाउँ देहातको देहातिहरुले आफ्नै पिता पुर्खाको पाला देखिकै आफ्नो मातृभाषा बोल्छन ! मातृभाषा भनेको स्थान अनुसारको राजबंसी, धिमाल, मैथिली, भोजपुरी, अबधि देखि थारु सम्म हो र यो स्थानीय भाषा संग हिन्दि भाषाको कुनै आईनो साईनो पर्दैन र गाउँ देहातको देहातीहरुले हिन्दि भाषा बुझ्दा पनि बुझ्दैन र हिन्दि सिनेमाको प्रभावले गर्दा हिन्दि भाषा सदरमुकामको केहि नगण्य व्यक्तिहरुले बुझ्छन भने मधेसमा बिगतको ७/८ बर्ष देखि एक मधेस देखि हिन्दि भाषाको माग किन उठ्यो त्यो चैँ समाचारको हेडलाईन किन बन्दैन ?
नेपालको हिमाली, पहाडी देखि भित्रि मधेसको अनुपातमा मधेसको गाउँ देहात मात्र नभएर सहर बजार सम्ममा डायन भनिने बोक्सी प्रथा देखि दाईजो, जातपात, छुवाछुतको कुरीति बिकृति र विसंगतिको भरमार छ भने यस्ता समाचारले दिनहु पत्र पत्रिका रंगिएको छ कि छैन ? मधेसीकै देखासिकी गरेर हिजो आज पाहाड़े समुदायमा पनि दाईजो प्रथाले बिकरालरुप धारण गर्दैछ भने यो सुखद पक्ष हो कि दुखद: पक्ष हो र यस्ता पक्षको बिरोधमा कार्टुनिस्ट दिवाकरजिको कुचि चल्छ कि चल्दैन ?
हिन्दु धर्ममा विभिन्न सम्प्रदायहरु छन ! मधेसमा बसोबास गर्ने बाहेक धेरै पाहाड़े समुदायहरुलाई ‘छठ’ पर्ब भन्ने कुरा थाहा नै थिएन तर अहिले ‘छठ’ पर्व नेपाल अधिराज्यभर मनाइन्छ भने पहाडे समुदायले यो त मधेसीको चाडहो हामीले मनाउनु हुन्न भनेर भनेको देख्नु भाको छ ? तर मधेसबासिको मनमा हरि भएको भए बिखन्डनकारिको लह लहैमा लागेर मदेसबाट पहाडेलाई किन जबर्जस्ति खेदियो त्यसको जवाफ कार्टुनिस्ट दिवाकरज्युले दिन सक्नु हुन्छ कि हुन्न ?
मधेसमा जन्मी हुर्की बढेका मानिसहरुको रहन सहन देखि खानपान सम्म पहाडे समुदाय संग फिटिक्क मेल खादैन ! उच्च हिमाली भेग देखि पहाड भित्रि मदेस सम्म मधेसका जनताहरु विभिन्न कर्मचारीको रुपमा कार्यरत छन ! जहाँ जे पाक्छ त्यहि खाइन्छ र खुवाईन्छ ! अहिले सम्म कोहि कसैले भेदभाव गरेको सुन्नमा आएको छैन ! सरुवा बढुवा जस्ता नियमित प्रक्रियबाट लामो समय सम्म काम गरेर बसेको थालथलो छोडेर जाँदा स्थानीयले अबिर जात्रा गरेर पठाएको देखेका छौ तर विखण्डनकारिको उक्साहटमा मधेसमा मधेसी सेना, प्रहरी, कर्मचारीको माग गर्नु त्यो कत्तिको जायज हो र त्यस्ता कार्यले हित हुन्छ कि अहित हुन्छ ?
बितेका २५ बर्षमा पाहाडको अनुपातमा मधेसमा खर्बौ खर्ब रकम निकासा गराईएको छ त्यसरी निकासा गराईएको रकमको २५% पनि बिकास निर्माणमा खर्च भएको छैन ! मदेशमा जत्तिको भ्रस्टाचार अन्त कहिँ कतै देख्न पाइदैन ! मदेसी नेताहरु चुनाव जिते पछी काठमान्डौ छोडन मान्दैनन भने यस्ता कुराहरु लाई नजर अन्दाज गरेर मदेसको मात्र एकोहोरो राग अलाप्नु त्यो जायज हो कि नाजायज हो ? नेताहरु गाउँ देहातमा नबसेर केन्द्रमा बसे पछी मदेसको समचार बन्छ कि केन्द्र देखि सहरको समाचार बन्छ त्यसको जवाफ दिन सक्नु हुन्छ ?

म फेरी जन्म लिन्छु !

(बिदुर बस्नेत)

म मरेर गए पनि मेरो देश कहिल्लै अरुको अधिनम़ा हुन्न भन्ठानेको थिए तर त्यस्तो सोच्नु मेरो ठुलो भुल रहेछ ! नेपाल एकिकरण गर्दा बीर गोर्खालीहरु कतिले प्राण त्यागे कतिले रगतको खोलो बगाए ! यो स-साना राज्य जोडी एउटा बिशाल नेपाल रचे ! 

मेरो सन्तती हरुले हाम्रो सिमाना टिस्टा देखि कागढ़ा सम्म पुग्यो भनेको सुन्दा भन्दा म़ हर्षले गद गद भएको थिए तर आज मैले के देखनु पर्यो ? यो  मेरो देशको कैयौ भूभाग भारतमा गाभिएको देख्दा म हृदयघाततुल्य भएको छु ! नालापानी किल्लामा फिरंगीले पानी काटे पश्चात बलभद्रले बाध्य भएर नालापानी किल्ला छाडेका थिए ! त्यस बखत नेपाली नारीहरुले मानब ढाल बनि किल्ला को संरक्षण गरे ! खोइ कहाँ गए ति बीर साहसी नेपाली नारीहरु ? कहाँ गए अमर सिंग थापा, भक्ति थापा, जोहरसिंह थापा मगर जस्ता  वीर नेपालीहरु ? आफ्नो देश को सिमाना मिच्दा आज किन मुकदर्सक छन ? आफ्नो देश अरुको अधिनमा पर्दा नेपालीहरु के हेरेर बसेका छन ? नेपालीको राष्ट्रियता त हामी मरे देखिनै मरेछ कि यस्तो भनौ नेपालीहरु कायर भएछन ! पुर्खाको बहादुरीले अहिले सम्म जियेका नेपालीहरु यति सम्म कायर होला भनेर कल्पना सम्म गरेको थिईन !

भीमसेन थापाले मलाई भन्थ्यो फिरंगीले हामीलाई कति लोभ प्रलोभन देखाए तर म  मेरा मन्त्रि साथीहरु कहिलै लोभ लालचमा परेनौ  देशको लागि लड़ेउ ! हामी कहिलै दुश्मन सामु झुकेनौ तर आज सिमाना मिच्ने र नेपालको राष्ट्रिय बिभुति गौतम बुध्द भारतमा जन्मेको भन्दा पनि नेपाली मन्त्रिहरु किन चुप छन ? आज नेपाली मन्त्रिहरु दुइ हात फैलायर कुर्सिको लागि भिक माग्दा अर्काको सामु आफ्नो देश झुकेको देख्दा मेरो मन सारै खिन्न भको छ ! आज भाई भाई लडी राखेका छौ !  

कोहिले खुम्बुवान, लिम्बुवान, खस, नेवार, थरुहट, मिथिला, मदेश राज्यहरु मागी देश खण्ड गर्दै छौ ! मैले यो सानो दुखले आर्जेको राष्ट्र ४ जात छत्तिस बर्णको साझा फुलबारी नेपाल भनेर मैले त्यसै भनेको होइन ! नेपालीहरु एक भएर बस्न सकुन, एक अर्का बीच दाजु भाई दीदी बहिनि को सद्भाव गरेर बाच्न सकुन र एउटा सिंगो नेपाल नेपालीहरु राष्ट्रियता को मालामा सधै बाधी रहुन भनेर भनेको हो ! देशको सिमाना, अस्तित्व सार्बभौम सत्ता बिदेसिले ब्रम्हलुट गर्दा घर झगडामै व्यस्तछौ यही हो तिमिहरुको नैतिकता ? देशको यस्तो मर्माहक स्थिति देख्दा मलाई सारै दुख लाग्छ पिडा हुन्छ !
खबरदार ! म फेरी अर्को जन्म लिन्छु ! मेरो गुमेका भूभाग फेरी नेपालमै जोड्छु अनि बिसाल नेपाल रच्छु ! म मेरो देश नेपाल टिस्टा देखि सतलज सम्म फेरी एकीकरण गर्छु ! चार जात छत्तिस बर्ण भाका देखि मिलेर बसेको सबै धर्म सम्प्रदाय सम्मलाई समेटेर फेरी पहिलाकै जस्तो बिसाल नेपाल बनाउछु !

सबैलाई चेतना भया !