सकियो रेडियो अनमोलको ७ दिने तालीम

भाद्र २६/हेटौडा: औधोगिक नगरी हेटौँडामा यहि असोजमा सञ्चालनमा आउन थालेको रेडियो अनमोल ९० मेगाहर्जले भदौ १८ गतेबाट सुरु गरेको ७ दिने रेडियो उद्घोषण तथा स्टेज पर्फोमेन्स् तालिम  समापन भएको छ ।

रेडियोका स्टेसन कोअर्डिनेटर बालकृष्ण दाहालको अध्यक्षता तथा मकवानपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारी चक्रबहादुर बुढाको प्रमुख आतिथ्यतामा हेटौँडाको होटल आशिर्वादमा तालिम समापन गरिएको हो ।

कार्यक्रममा बोल्दै कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि एवं प्रमुख जिल्ला अधिकारी बुढाले ‘संचारक्षेत्रले सधैँ सकरात्मक समाचार र सामाजिक उत्तरदायित्व बहन गर्दै समाज परिवर्तनका लागि समाचार लेख्नुपर्ने बताउदै समाचार लेख्नु अघि त्यो समाचार कसको लागि लेखिँदैछ भन्ने विचार गरेर लेख्नुपर्ने बताए । साथै सबै मकवानपुरे पत्रकारहरुलाई संरक्षण तथा सुरक्षाको प्रत्याभूति दिन प्रशासन अग्रसर हुने दाबी समेत गरेका छन ।

कार्यक्रममा बोल्दै कार्यक्रमका विशिष्ट अतिथि एवं नेपाल पत्रकार महासंघ मकवानपुरका अध्यक्ष हरि हुमागाईले रेडियोमा अवसर रहेको बताए । उनले प्रशिक्षार्थीहरुलाई महासंघले सदैव स्वागत गर्ने बताउँदै नयाँ अनुहारहरु पत्रकारिता क्षेत्रमा सक्रिय भएर लाग्नुपर्ने बताए । पत्रकारले समाचार व्यवसायिक ढङ्गले बिकाउ अर्थात प्रभाव पार्ने सक्ने लेख्नुपर्ने बताउँदै खोज समाचारमा लाग्न प्रेरणा दिए । पत्रकारितामा नाम र दाम दुबै भएको पनि उनले दाबी गरे ।

समापन कार्यक्रममा प्रशिक्षकका तर्फबाट संचारकर्मी एमपी शर्मा र चन्द्र घलानले संचार क्षेत्रका अवसर र चुनौतिका बारेमा मन्तव्य राखेका थिए । त्यस्तै प्रशिक्षार्थीको तर्फबाट शान्त थापाले तालिममका सिकेका कुराहरुलाई व्यवहारमा लागु गर्ने बताएकी थिईन् । कार्यक्रम समापन गर्दै कार्यक्रमका सभाध्यक्ष दाहालले रेडियो अनमोल अरु रेडियोभन्दा फरक ढङ्गले अघि बढ्ने दाबी गरे ।

तलिममा रेडियोको ईतिहास र यसका महत्व, रेडियो उद्घोषण, रेडियो नाटक, रेडियो कार्यक्रम स्क्रीप्ट लेखन, रेडियो कार्यक्रम उत्पादन, रेडियो प्राविधिक तथा स्टेज पर्फोमेन्सका बारेमा प्रयोगात्मक कक्षा दिइएको थियो । तालिममा प्रशिक्षकहरु रिपेश दाहाल, प्रभात लामा, चन्द्र घलान, बलराम पुडासैनी लगायतले विभिन्न विषयमा तालिम दिएका थिए ।

तालिमपश्चात उत्कृष्ट हुनेलाई रेडियो अनमोलमा रोजगारीको अवसर दिईनुका साथै तालिम लिने अन्यलाई समेत रेडियो कार्यक्रम उत्पादनमा लगाईने बताइएको छ । उत्कृष्ट हुनेहरु समेत छनौट भइसकेको बताइएको छ ।

कार्यक्रममा प्रशिक्षार्थीहरुलाई प्रमाण पत्रका साथै प्रशिक्षक तथा प्रमुख अतिथिलाई समेत मायाको चिनो वितरण गरिएको थियो । कार्यक्रममा प्रेश चौतारी मकवानपुरका अध्यक्ष प्रकाश दाहाल, मकवानपुर जागरण अभियानका उपाध्यक्ष जनकमान डंगोल समेतको उपस्थितिमा  रेडियो संचालक समितिका  कृष्णराज कोईराला, माधव गौतम , सलिना ढुङ्गेल लगायतले मन्तव्य व्यक्त गरेका थिए ।

जिरे खुर्सानी फेरी सुरु भयो

रोकिएको हास्य टेलिशृंखला ‘जिरे खुसार्नी’ बिहीबारदेखि पुनः नेपाल टेलिभिजनमै प्रसारण भएको छ ।

शृंखलाका निर्देशक तथा प्रमुख अभिनेता जितु नेपाल (मुन्द्रे)ले जिरे खुसार्नी अब हरेक बिहीबार साँझ पौने ९ बजे हेर्न पाइने जानकारी दिए ।

पहिला जिरे खुसार्नी जितु र शिवहरि पौडेलले संयुक्त रूपमा निर्देशन गर्दथे । अब भने जितु एक्लैले निर्देशन गर्नेछन् । शिवहरि अन्यत्रै लागेकाले हाललाई उनी शृंखलामा देखिने छैनन् ।

बोल्न चै बोलम तर आफ्नै खाँट्टी भाकामा बोलम

-जनकमान डंगोल 
औधोगिक नगरी अर्थात 'हाम्रो हेटौडा, राम्रो हेटौडा' भन्ने दर्जाले शुसोभित तर थामी नसक्नुको ट्राफिक र बढ्दै गएको प्रदुषण झेल्न बाध्य भएको शहर हेटौडामा हेडम्बा मिडिया प्रा.लि को ब्यानरमा रेडियो अनमोल खुल्दैछ ! खुल्नु भन्दा अगाडी पत्रकारिता, रेडियो देखि स्टेज पर्फर्मेन्स तालिम संचालन गरेको खबर पायेसी खाँट्टी भाका डाम्ने यो डाम्ना पनि रेडियो तालिम भनेको के हो र कस्तो हुने रच्छ भनेर हेर्न र बुझ्न गएको पनि आज ३ दिन पुग्दैछ !

हेटौडाको पत्रकारितामा लामो समय सम्म लागेका पत्रकार जि देखि ज्युहरुले पालैपालो दिने प्रबचन आज्ञाकारी भुराले जस्तरी ध्यान दिएर सुन्दैछु ! अस्ति मित्र बालकृष्ण दाहाल हिजो रिपेस ऋद्धि दाहाल आज बलराम भाईको पालो अनि भोलि गिरिजाज्यु आम्नु हुन्छ होला !

यो डाम्नालाई पनि सुरुकै दिनमा आफ्नो परिचय राख्नु भनेर अर्हाए ! नाम ठेगाना देखि पेशा बताए र अब रेडियो अनमोलले तिन जनालाई जागिर दिने पक्का छ तर रेडियोमा बोल्दा क्वाँटी भाका अर्थात मिस्मासे हैन खाँट्टी भाकामा आफ्नो प्रस्तुति दिनुस है भनेर अनुरोध गरे !

नौसिखिया गजलेहरुले आफ्नो गजलमा उर्दु देखि हिन्दि भाका कोचेर आफु गजलकार भएको पर्मान दिन्छन ! रेडियोमा बोल्नेहरुले पनि बिच बिचमा गोरा र कुईरेको भाका घुसाम्न लाज मान्दैनन !

मलेसियाको मलेहरुको आफ्नो भाका मलायु छ लिपि भने छैन त्यहि भएर गोरा र कुईरेको लिपि औरेजीमा डाम्ने गर्छन तर हामी बीर गोर्खालीहरुको आफ्नै ठाम अनुसारको भाका र सयौ लिपिको धनी छौ भने आर्काको बुलाकी लाएर नाक किन दुखाम्नु !

तालिममा १५ जना हुनुहुन्च्च तर कथित गणतन्त्रे लागु गराएको हाम्रो देसमा रास्ट्रपति देखि सभामुखको बाहुल्य भएको कारणले हो कि के ले हो १५ मा १२ जना #जयनारि अनि ३ जना मात्र हामि अभागी पुरुषको फौज देखे !

पुरुष जति खाडी मलेस्यामा प्रस्थान गरेसी #जयनारीको मात्र संख्या बढी देखिनु कुनचै नयाँ र नौलो कुरो भयो ! हैन त ?

गजल पुराण

-जनकमान डंगोल

न तर्कुल्ले न बर्धन्ने, न एक्लक्के न दुई लक्के, बाइमात्रा र दाहिनेको त झन के कुरा गराई भो । नेपाली बर्णमालामा कति थान अक्षेर हुन्छ भनेर सोध्ने हो भन्ने हिजाज सयमा नब्बे स्वघोषित गजलेले प्रस्ट भन्न सक्दैनन ।

'तपाईंले लेख्नु भाको गजलमा गल्ती भाको र छ नि' भनेर जान्नेले भन्यो भने बुर्लुक्क बार्ह हात उफ्रिने देखि परि आको खण्डमा 'वीर भीमसेन' बन्न बेर नलाम्ने पनि उल्कै छन । आफ्नो रचनाको कमि कमजोरी भएको छ देख्न र सुन्न नै चाहदैनन भने यस्ता गजलेहरु ठ्याक्कै नयाँ नेपालको गणतन्त्रे पार्टीका मन्दबुद्धि नेताहरू जस्तै हुन ।  

पियारा, पियारी, ओ जानेमान बाँच्न गारो भो, दिल घायल भो रे, मदिरा देखि मधुशाला हुँदै बिष पिउने अनि नयन वर्षा वर्षे झरी जस्तै भो आदि आदि इत्यादि यस्तैमा गजल लेखेर 'बाईरोडको बारीमा १४ टनको भारी बोकेर उकालो लाग्या हिन्दुस्थानी माल गाडीझैँ ठसठस कनेर' गजल पोस्टिन्च्च्न अनि आर्कोले छूस्स 'ओइ तेरो नोटको गजल त ढिस्कानाको वालमा देखियो' अथवा फलानाको अनलाईनमा पोस्टियोनी' भनेर त्यति भन्दिनु पर्छ अनि सुरु हुन्छ फेस्बुक देखि ट्वीटरमा गजल युद्ध । नामबाट जात हुँदै सुरु भाको त्यो गजल युद्धले भूगोलसम्म छुन्छ ।

खाडीमा लाउरे बनेका एक जना ठुला गजलकारलाई एकपल्ट यो डाम्नाकारले हाव गजलकारज्यू तपाईं कि खाँट्टी नेपाली, कि उर्दु, वा सुद्ध हिन्दीमा लेख्नुस तपाईंको लेखन सैली राम्रो छ भनेर भने । आफूलाई आफ्नो नेपाली राष्ट्र भाषामा हिन्दी देखि उर्दु घोलेर लेखेको मन नपर्ने त्यसैले उल्कासँग भाषा बिगारेको देखेर के भनि दिएको थिए  बस जनयुद्दमा माउवादीले जनतालाई तर्साउन पड्काउने सुतली बम झैँ पड्केर उल्का भो गाँठे ।

आफ्नो गाम्घरा भाको साउबालाई गैरी खेत बन्दकी राखेर हुन्छ कि सयकडा पाँच लेर हुन्छ त्यसरी दाम लेर खाडी मलेस्या छिरे । तर्तरी कमाको पैसाले सकिन्छ भने पुर्खाभन्दा के कम भन्दै माटो जोड्नु त कता हो कता ल्यापे देखि ट्याबे किनेर गजल पोस्टिन सुरु अर्च्च्चन । २ वर्ष पछी छुट्टी गो अनि घरमा भएको जोई देखि भुराभुरी भेटन छाडेर किताप निकाल्न हतार गर्छन । तिनले गजलको किताप ननिकाल्ने हो भने हाम्रा रोटि देखि बेटी साइनो पर्ने बिहारी भैयालाई चटपटे बेच्न धरी हम्मेहम्मे हुन्छ ।

धेरै महिना पैला सामाजिक संजालको भितोमा १ जना गीत/गजल लेख्ने चेलीले एल्बम निकाल्न लाको रैछिन । फेसबुकमा फुटो हेर्दा सोझी र सिधा देखेर 'हाउ चेली बिदेशा पसिना चुहार कमाको धन यस्तरी भब्यसँग खर्च गर्दा लगानी उठ्ला र ? यति के भंदेको थिए सरापेर जात्रा गरिन । कलाको दाम हुन्च्च ? कलालाई पैसासँग दाज्ने त को होस ? मेरो धन जे सुकै गरु पराईलाई के को खसखस ? भनेर उल्कासँग थर्काइन गाँठे । चेली त दुब्ली पातली सोझी भनेकी त हिन्दी सिनेमा कि झगडालु चरित्र अभिनेत्रीको रोल गर्ने 'मुखाले बिन्दु' पो निस्किन हौ ।  

गजल भनेसी चिल्लो कागज अनि मोटो सिर्लिक्क परेको गाता अनि त्यस्तै चिटिक्क पर्या डिजाइन गर्नु पर्च्च । नत्र पाठकले मन पराम्दैन भनेर हाइड्रोलिक जग लाम्ने डिजाइनरहरुको कुनै कमि छैन । सप्पैलाई चाहिएको दाम नै हो । न भोक न प्यास भनी भनी बिदेसी पराई भूमिमा बर्षौ वर्ष खटेर कमाको धनको आधा आधा पुजिचैँ चैँ गजल निकालेको पनि देखिएकै हो ।

त्यसरी गजल निकाल्नेहरुलाई हजुरको लेखाइ त आहा आहा क्या राम्रो भाव, वाह वाह क्या दाम्मी शेर, मतला हो कि उलामा सुलामा त झन क्या बेजोडको गाँठे भनेर भन्दिनु पर्छ नाक घिरम्लो जत्रो बनार गजल गाइने देखि झिटी झ्याम्टा बजामने खोज्न थाली हाल्छन चक्का देखि सी.डीसम्म निकाल्नलाई हतार । जोस क्या जोस ।

पैसो मात्र हुनु पर्च्च गोजीमा त्यस्ता नाथेले लेख्या पांग्दुरे गजललाई तुका तु बजाम्ने देखि भर्ने सम्मकाहरु  मिनेटमै निस्किन्छ । सुर होस कि बेसुरले होस झ्याम कि झ्याम मिनेटमै गाएर बजाएर देखाई दिन्छन । कुनै कुनै जान्ने बुझ्ने गायक संगीतकारले विदेशको दुख र खटाइ देखेर सम्झउलान बुझाउलान तर तिनका मगजा घुसे पो । जसरी हुन्छ पुस्तक निकालेर अनि अडियो मात्रै हैन यु टुबनै सुनाएर शान देखाउनुको त मज्जै नै बेग्लै भन्ठान्छन । कमाको धन जाए भाड्मे । बिदेसमा गधा जस्तरी जोतेर निकालेको त्यस्ता नैसिखिया गजलेको को एल्बम देखि पुस्तक बजारमा कसैले पढ़ेछछन अथवा सुनेछन भने त्यतिखेर यो पंक्तिकारलाई थुक्क भनिदिनु होला ।

लेखाइ 'कल्बिर' छ हजुर मेरो । कल्वीर भनेको बुझ्नुहुन्छ ? तितो क्या निमको हजुरबालाई कल्वीर भन्छ । जस्तो देखाई त्यस्तै लेखाई लेख्दा कसैलाई चित्त दुखेछ भने क्यार्नु नभाको कुरा अर्यात हैन क्यार त्यसैले तपाईं राम्रो लेखक देखि गजलकार हुँदै कलाकारसम्म बन्न चाहनुहुन्छ भने पहिला बेजोडको साधना गर्न सिक्नुस । जान्नेकारहरु  सँग पैला राय परामर्स लिनुस । धुन भर्ने संगीतकारलाई पनि तपाईंको रचना देख्ना साथ भित्रै हृदय देखिनै संगीत भरम भरम होस अनि तपाईंको पुस्तकको गाता हेरेर हैन तपाईले लेखेको सब्द देख्ना साथ पढने पाठकले वाह क्या गज्जब भन्न पाइयोस तब न तपाईंको लेखाइले सार्थकता पाउछ र तपाईंको तपस्या सफल हुन्छ,

तर,

फेस्बुकमा पोस्टेको गजलले डेढ दुई से लाइक पाम्दैमा तपाईंको कृतिलाई 'कपुरी क' देखि राम्रो ‘म’ भनेर भन्न मिल्दैन । जान्ने गम्किन्छ नजान्ने चम्किन्छ गर्नु भो भने भिरबाट लडन लागेको गोरुलाई जस्तै गरि रामराम भनेर भन्नु भन्दा अरु के नै गर्न सकिन्छ त्यसैले यो गजल महात्म्य पढेर केही सिक्नु भो भने तपाईंको पनि जय र मेरो पनि जय हुन्छ । मेरो जय चैँ यो मानेमाकी मैले पनि घुमाएर भए पनि   धन भा बुद्धि नभा बेकुपलाई नेत्रदान गर्न सफल भएछु । आग्ये तपाईंको जो मर्जी ।

पार्टीका नेताहरु राणाशाहीको झल्को दिदैछन

-जनकमान डंगोल: 

स्तम्भकार:जनकमान डंगोल 

२००७ साल सम्म नेपालमा राणाहरुले राज्य चलाए । राणाहरुको शासनकालमा राणाहरुको बोलिनै कानून हुने भएकोले 'हुकुमी शासन' भनेर भन्ने गरिएको हो ।

राणाहरुको हुकुमी शासनलाई अन्त्य गर्नु पर्छ भनेर नेपालमा भित्रभित्रै गुपचुप तरिकाले बिक्रम सम्बत १९९३ सालमा टाँक प्रसाद आचार्यको अगुवाईमा प्रजा परिषद नामको पार्टी गठन भयो तर उक्त पार्टी लामो समय सम्म टिक्न सकेन । चाकडीप्रथामा चलेको त्यो समयमा चाकडीबाजहरुले पोल लगाई दिएको कारणले गर्दा धेरै नेताहरु जेल नेल देखि मृत्युदण्डको संजाय सम्म भोग्न बाध्य भएको थियो भनेर ईतिहासमा लेखिएको छ ।

नेपालमा राजनीतिक पार्टी खोल्न सकिदैन । प्रजा परिषदको हबिगत देखेको त्यो समयका युवा नेता स्व.बि.पी कोईराला, स्व.कृष्ण प्रसाद भटराई देखि स्व. गणेशमान शिहहरुले भारतमा गएर राजनीतिक पार्टी खोल्न थाले । रास्ट्रिय कांग्रेस पछी एकीकरण भएर नेपाली कांग्रेसको जन्म २००४ सालमा भारतको कलकत्तामा भएको थियो भनेको त्यसको ठिक दुई बर्ष पछी  बामपन्थी विचारधारा बोकेकाहरुको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी २००६ सालमा भारतको कलकत्तामा नै गएर खोलिएका हुन ।  दुबैको उद्धेश्य नेपालमा हुकुमी शासन चलाएका राणाहरुलाई शासन सत्ताबाट च्युत गरेर देसमा प्रजातन्त्रको स्थापना गर्नु थियो ।

हुकुमी शासनको बिरोध गर्ने नेपालको जेठो पार्टी कांग्रेस हुन या कम्युनिस्ट यी पार्टीहरु शासन सत्तामा आई सकेपछी राणाशाहीलाई समेत मात दिने गरि हुकुमी शासन लादनमा माहिर देखिन्छ र देखाउदैछन । हिजो राणाको समयमा राणा शासनको बिरोध गर्यो भने मृत्यु दण्ड देखि देस निकालाको संजाय पाईन्थ्यो भने अहिलेको समयमा पार्टीका नेताहरुको बिरोध गरियो भने बिरोध गर्ने कार्यकर्ताहरुको पनि हालत राणा शाहीले दिने संजाय जस्तै देखिएको छ ।

अहिले सरकारमा  नेपाली कांग्रेसका सभापति शेर बहादुर देउवा छन । पटक पटक प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका प्रधानमन्त्री देउवाले चितवन जिल्लाको भरतपुरको वडा नम्बर १९ मा हुन् लागेको दोश्रो पटकको स्थानीय निर्वाचनको मतदानलाई लिएर हुकुमी सैलिमा माके पार्टीलाई भोट हालेनन र बिरोध गरे भने त्यस्ता कार्यकर्ताहरु लाइ कारबाही गरिने छ आदेस जारि गरे । प्रधानमन्त्री देउवाको भनाई भन्दै अहिले यतिखेर प्रिन्ट देखि बिधुतिय मिडियाहरुमा हेडलाईन न्युज बनेर छाएको छ ।

हिजोका आफ्ना अग्रज नेताहरुले जहानिया राणा शाही हुन या एकदलीय पंचायती शासन प्रणालीको बिरोध गर्दा जेलनेल देखि मृत्युदण्ड सम्मको संजाय भोग्न बाध्य भएको तथ्य अहिलेका कांग्रेसी नेताहरुले देखेका मात्र नभई भोगेका पनि छन भने हिजोका दिनलाई चटक्क बिर्सेर राणाशाहीको झल्को दिने गरि हुकुमी फरमान किन जारि गरे ?

देस अहिले २००७, २०१७, २०४६ देखि २०६४ साल जस्तो छैन । अहिलेका युवाहरु हरेक क्षेत्रमा निपूर्ण भैसकेका छन । पार्टी सभापतिले दिएको जस्तोसुकै अलोकप्रिय आदेसको पालना गर्नु पर्छ भन्ने मान्यता राख्दैनन र भोलि निर्वाचनको मत परिणाम सोचेको भन्दा उल्टो आयो भने प्रधानमन्त्री देउवाले चितवन जिल्लाका आफ्ना सबै नेता देखि कार्यकर्ताहरुलाई पार्टीको साधारण सदस्यता पनि नरहने गरि निस्कासन गर्ने हिम्मत गर्लान कि नैतिकता आधारमा प्रधानमन्त्री देखि पार्टी सभापति पदबाट राजिनामा देलान त्यो सोचनीय बिषय हो ।

नेपाली कांग्रेस प्रजातान्त्रिक विचारधारा बोकेको राजनैतिक पार्टी हो । प्रजातन्त्रमा सबैलाई आफ्नो बिचार राख्न देखि लेख्ने सम्मको छुट छ । प्रजातान्त्रिक ब्यबस्थामा सहिलाई सहि र गलतलाई गलत भनेर बोल्न र लेख्न पाईन्छ । पार्टी नेतृत्वले दिएको गलत आदेशलाई मान्नु पर्छ भन्ने जरुरि पनि छैन र यदि त्यसो भयो भने राणा शाही हुन या पंचायती वा अहिलेको शासनमा के नै भिन्नता भयो र ।

भारतमा सयौ वर्ष शासन सम्हालेको बेलायतिहरुलाई देशबाट निकाल्न आवाज उठाउने भारतको जेठो पार्टी भारतीय कांग्रेस आज आएर नाम मात्रको पार्टी भएको छ । पटक पटक एकछत्र राज गरेको भारतीय कांग्रेस पार्टी अहिले दुई अंकमा समेटिएको छ । सय बाट दुईको अंकमा झर्नु र यस्तो हुनुको मुख्य कारण भनेको सत्तामा पुगेको बेला सत्ताको नशाले मदमत्त भएर जनतामाथि गरेको अत्याचारको फल थियो भने भोलि यहि स्थिति नेपालको पुरानो पार्टी कांग्रेसको पनि हुन सक्छ ।    

नेपालको कांग्रेस पार्टी पनि भारतीय कांग्रेस पार्टी जस्तै हो । दुवै पार्टीको विचारधारा भनेको प्रजातन्त्र देखि समाजबाद हो । पार्टी प्रति आस्थावान नेता देखि कार्यकर्ता हुन या जनता यी सबैले माया गरेर नेपाली कांग्रेसलाई पटक पटक देसको सत्ताको साँचो सुम्पेको छ तर जबजब नेपाली कांग्रेसका नेताहरुले सत्ता सम्हाल्छन त्यसपछि राणाशाहीलाई पनि मात दिने गरि हुकुमी शैली लादन खोज्छन भने भोलि नेपाली कांग्रेसको स्थिति पनि भारतीय कांग्रेसको जस्तै नहोला भनेर भन्न पनि सकिन्न ।

मिति २०७४ श्रावण २३ गते प्रदेस दैनिक हेटौडामा प्रकाशित