जनक मान डंगोल/janakdangol@gmail.com
हाम्रो देस नेपाल पनि उच्च भूकम्पीय जोखिममा पर्दो रैछ भनेर समय समयमा आएको भूकम्पले देखाएको छ ।
नेपालमा आएको ठुला भूकम्पको कुरा गर्दा १९९० सालको महा भूकम्पलाई लिन सकिन्छ । उक्त महाभूकम्पले पुरा नेपालनै तहसनहस बनाएको थियो भनेर अहिले पनि जेष्ठ नागरिकहरु बताउनु हुन्छ ।
१९९० सालको महाभूकम्प आउँदा नेपालमा एकतन्त्रीय राणा सासन थियो । उक्त समयमा सारा संसारनै एकले आर्को लाई कब्जा गर्ने रणनीतिमा लागेका थियो । बाहुबलीको जमानामा संसारमा संयुक्त रास्ट्र संघ भन्ने विश्वको छाता संगठनको जन्म भएकै थिएन ।
१९९० सालको महाभूकम्पले देशलाई तहस नहस बनाएको बेलामा नेपालमा उतिबेलाका राणा सर्खारलाई औलामा गन्न सकिने बिदेसी रास्ट्र देखि विभिन्न संघसंस्थाहरुले नाम मात्रको सहायता गरेको थियो भनेर सुन्न पाईन्छ ।
उक्त विपतको घडीमा राणा शाहीले आफ्नै देसको नागरिक तथा सम्पदाको सहायतामा देसको पुन निर्माण गरेका थिए । सरकारी देखि ब्यक्तिको घर बास पुन निर्माण गर्दा जनता देखि रास्ट्रसेवक कर्मचारीहरु समेतलाई ऋण माफी दिनुको साथै सर्खारी बन जंगल खुल्ला गरि दिएको थियो भनेर ईतिहासकारहरु बताउछ्न ।
२००७ सालमा राणा शाहीको समाप्ति पश्चात नेपालमा ९ बर्ष मात्र प्रजातान्त्रिक सर्खार कायम रह्यो । २०१७ सालमा स्व.राजा महेन्द्रले प्रजातान्त्रिक ब्यबस्थालाई अंकुस लगाएर २०१७ सालमा देसमा एकदलीय पंचायती सासनको घोषणा भयो । पंचायती सासनकै बेला २०४५ सालमा नेपालमा सक्तिसाली भूकम्प आयो र उक्त समयमा पनि धेरै जनधन देखि भौतिक सम्पतिको क्षेती भएको थियो ।
पंचायती सासकले भूकम्प पछिको पुननिर्माण गर्न हाम्रो देशलाई सहयोग गर्नुस भनेर बिस्व सामु हात फैलाएनन । जो जसले सहयोग गरे तिनले मानवीय हिसावले सहयोग गरेका हुन र विस्वका कुनै पनि देसमा दैबी बिपत्ति पर्दा एक देसले आर्को देशलाई सहयोग गर्ने चलन छ र त्यहि अनुसार गरेका हुन ।
२०४६ सालमा अहिलेका सासकहरुले जनतालाई आन्दोलित गरायर पंचायती व्यबस्थाको पतन गराए पश्चात अनि नेपालमा दैबी बिपत्ति आउने र जाने क्रम चलेकै थियो तर बि.स.२०७२ साल बैसाख १२ तथा २९ गते आएको महाभुकम्पले बि.सं १९९० सालको पुन:स्मरण गराई दियो ।
९० साल देखि ४५ साले सासकहरुले देसको पुन निर्माण गर्न भनेर बिदेसी रास्ट्रलाई आफ्नै देसमा निम्तो गरेर दाता सम्मेलन गरेनन । जनताको छोरा रास्ट्रपति देखि जनताकै छोरा प्रधानमन्त्री हुने भनेर पटक पटक हिंसात्मक आन्दोलन गरेर स्थापना गराएको प्रजातान्त्रिक लोक्तन्तान्त्रिक सर्खारका अगुवाहरुले ‘देसमा दैबी बिपत्ति परेकोले देसको पुननिर्माण गर्नलाई सहयोग गर्नुस’ भनेर याचनाको झोली फैलाउंदै देसको राजधानी काठमाण्डौमा दाता सम्मेलन गरेर देखाए । दाताहरुले दान तथा ऋण सहयोग भनिएको रकम अर्बौ खरबौको देखियो ।
नेपालमा २००७ साल पछि के कति बिदेसी सहयोग आयो र त्यो के के मा खर्च भयो भनेर अधिकारिक तथ्यांक पनि सर्खारले राखेकै होलान । बिदेसिले देका दान र ऋणको कुरा गर्ने हो भने २०४६ साल पछि आजको मिति सम्ममा के कति आयो जसको कुनै हिसाब किताव गरेर साध्य छैन । बिकास प्रचुर मात्रामा गरेको भए पंचायती सासक्ले स्थापना गरेका उधोग कलकारखानाहरु बेचेर जमानीमा राखेर कर्मचारी पाल्नु पर्दैन थियो होला ।
पंचायती सासक एक दलीय र निरंकुस हो भनेर बिदेसिले मन फुकाएर दान तथा ऋण सहयोग दिदैनथे तर पनि जति सहयोग आयो त्यो सहयोगबाट स्थापना गरिएको उधोग कल कारखाना आज सहि सलामत छ छैन भनेर त्यसको के बयान गराई भो ।
२०४६ साल देखि आजको मिति सम्ममा आएको दान सहयोगलाई सहि स्थानमा सदुपयोग गरेको भए आज हाम्रो देस नेपाल अहिलेका लोकतन्त्रे नेताहरुले भाषण दिंदा भन्न नछुटाउने गरेका वाक्य ‘स्विजरल्याण्ड’ देखि ‘सिंगापुर’ पक्कै पनि बन्थ्यो होला ।
२०४६ साल भन्दा अगाडी सम्म गाँस र बासको ठेगान नभएका तर राजनीति गरेर चम्केका नेता देखि तिनका आसेपासेहरुको आज राजधानी देखि अन्य विभिन्न सहरहरुमा आलिसान बंगला देखि सवारी साधन, घर घडेरी देखि बैंक ब्यालेन्स अनि तिनका सन्तानहरुको विलासी पढाई लेखाई के कसरि सम्पन्न भयो ? हिजो बिदेसिले दिएको को दान तथा ऋणको सहि स्थानमा सदुपयोग भएको भए लोकतन्त्रे सर्खारको बिपक्षमा यस्ता नकारात्मक टिप्पणी पक्कै पनि लेख्नु पर्दैन थियो होला ।
देसको बिकास देखि दैबी प्रकोपको बहानामा आफ्नै देस र जनताको नुर गिराउदै दाता सम्मेलन गरेर ‘हामि गरिब छौ, यस्तो दैबी विपतको बेलामा हामि हाम्रा नागरिकहरुलाई सहयोग गर्न सक्दैनौ । हाम्रो देसको पुन निर्माण र नागरिकको गाँस बास र कपासको लागी दान सहयोग गर्नुस भनेर देस र जनताको नाउँमा याचनाको झोली थाप्ने तर बिदेसिले दिएका दान सहयोग देखि ऋण सम्म नेता र तिनका आसेपासेको हितमा खर्च गर्ने हो भने नेपालमा किन चाहियो प्रजातन्त्र देखि लोकतन्त्रको सासन ?
भूकम्प आएको २ महिना हुन लागि सक्यो तर जनताको गाँस, बास र कपास देखि स्वास्थ्य र शिक्षाको कुनै ख्याल नराखेर आफ्नो फाईदाको लागी यस्तो विपत्तिको बेलामा पनि सर्खार परिवर्तनको लागी घृणित खेल खेल्ने देखि सरकार बचाउन मरी हत्ते गर्ने पार्टी तथा दलका नेताहरु भन्दा बाजेको पालाको राणा शाही अनि बा तथा आफैले देखेको भोगेको पंचायती सासन नै नेपाल र नेपाली जनताको हितमा रैछ भनेर बुझ्ने कि नबुझ्ने ?
यदि देस र जनताको भलाईको लागी भनेर जनताको छोराछोरीहरुलाई सहिद देखि घाईते बनाएर स्थापना गराइएको प्रजातन्त्र देखि लोकतन्त्रको सर्खारले देस र जनताको हितमा नभएर आफु र आफ्ना आसेपासे देखि बिदेसिहरुको हितमा किन काम गर्छन ? यो प्रश्न सोध्ने बेला भयो कि भएन ?
त्यसैले समयमै राजनीतिक पार्टीका नेता तथा तिनका कार्यकर्ताहरुले आ-आफ्नो बानि व्यहोरा सच्यायनन भने हिजो जसरि राणा शाही देखि पंचेत फाल्न जनतालाई आन्दोलित बनाए त्यहि तौर तरिकाले अहिलका कथित लोकतन्त्रे ब्यबस्था फ्याक्न जनताहरु आफै आन्दोलित भएर सडकमा नओर्लेलान भनेर भन्न सकिन्न ।
जब अन्याय र अत्याचार हुनछ तब बिद्रोह गर्नु पर्छ भनेर सिकाउने पनि अहिलेका राजनीतिका पार्टीका नेताहरु हुन त्यसैले नेपालमा जे जति पटक ब्यबस्था परिवर्तन भएका छन त्यो सबै सडक आन्दोलनको प्रतिफल हो भनेर हाम्रा नेता तथा तिनका आसेपासेहरुले पक्कै पनि भुलेका छैनन होला ।
‘त्यसैले समयमै चेतना भया’
ई-जनता डटकममा प्रकाशित
नेपालमा आएको ठुला भूकम्पको कुरा गर्दा १९९० सालको महा भूकम्पलाई लिन सकिन्छ । उक्त महाभूकम्पले पुरा नेपालनै तहसनहस बनाएको थियो भनेर अहिले पनि जेष्ठ नागरिकहरु बताउनु हुन्छ ।
१९९० सालको महाभूकम्प आउँदा नेपालमा एकतन्त्रीय राणा सासन थियो । उक्त समयमा सारा संसारनै एकले आर्को लाई कब्जा गर्ने रणनीतिमा लागेका थियो । बाहुबलीको जमानामा संसारमा संयुक्त रास्ट्र संघ भन्ने विश्वको छाता संगठनको जन्म भएकै थिएन ।
१९९० सालको महाभूकम्पले देशलाई तहस नहस बनाएको बेलामा नेपालमा उतिबेलाका राणा सर्खारलाई औलामा गन्न सकिने बिदेसी रास्ट्र देखि विभिन्न संघसंस्थाहरुले नाम मात्रको सहायता गरेको थियो भनेर सुन्न पाईन्छ ।
उक्त विपतको घडीमा राणा शाहीले आफ्नै देसको नागरिक तथा सम्पदाको सहायतामा देसको पुन निर्माण गरेका थिए । सरकारी देखि ब्यक्तिको घर बास पुन निर्माण गर्दा जनता देखि रास्ट्रसेवक कर्मचारीहरु समेतलाई ऋण माफी दिनुको साथै सर्खारी बन जंगल खुल्ला गरि दिएको थियो भनेर ईतिहासकारहरु बताउछ्न ।
२००७ सालमा राणा शाहीको समाप्ति पश्चात नेपालमा ९ बर्ष मात्र प्रजातान्त्रिक सर्खार कायम रह्यो । २०१७ सालमा स्व.राजा महेन्द्रले प्रजातान्त्रिक ब्यबस्थालाई अंकुस लगाएर २०१७ सालमा देसमा एकदलीय पंचायती सासनको घोषणा भयो । पंचायती सासनकै बेला २०४५ सालमा नेपालमा सक्तिसाली भूकम्प आयो र उक्त समयमा पनि धेरै जनधन देखि भौतिक सम्पतिको क्षेती भएको थियो ।
पंचायती सासकले भूकम्प पछिको पुननिर्माण गर्न हाम्रो देशलाई सहयोग गर्नुस भनेर बिस्व सामु हात फैलाएनन । जो जसले सहयोग गरे तिनले मानवीय हिसावले सहयोग गरेका हुन र विस्वका कुनै पनि देसमा दैबी बिपत्ति पर्दा एक देसले आर्को देशलाई सहयोग गर्ने चलन छ र त्यहि अनुसार गरेका हुन ।
२०४६ सालमा अहिलेका सासकहरुले जनतालाई आन्दोलित गरायर पंचायती व्यबस्थाको पतन गराए पश्चात अनि नेपालमा दैबी बिपत्ति आउने र जाने क्रम चलेकै थियो तर बि.स.२०७२ साल बैसाख १२ तथा २९ गते आएको महाभुकम्पले बि.सं १९९० सालको पुन:स्मरण गराई दियो ।
९० साल देखि ४५ साले सासकहरुले देसको पुन निर्माण गर्न भनेर बिदेसी रास्ट्रलाई आफ्नै देसमा निम्तो गरेर दाता सम्मेलन गरेनन । जनताको छोरा रास्ट्रपति देखि जनताकै छोरा प्रधानमन्त्री हुने भनेर पटक पटक हिंसात्मक आन्दोलन गरेर स्थापना गराएको प्रजातान्त्रिक लोक्तन्तान्त्रिक सर्खारका अगुवाहरुले ‘देसमा दैबी बिपत्ति परेकोले देसको पुननिर्माण गर्नलाई सहयोग गर्नुस’ भनेर याचनाको झोली फैलाउंदै देसको राजधानी काठमाण्डौमा दाता सम्मेलन गरेर देखाए । दाताहरुले दान तथा ऋण सहयोग भनिएको रकम अर्बौ खरबौको देखियो ।
नेपालमा २००७ साल पछि के कति बिदेसी सहयोग आयो र त्यो के के मा खर्च भयो भनेर अधिकारिक तथ्यांक पनि सर्खारले राखेकै होलान । बिदेसिले देका दान र ऋणको कुरा गर्ने हो भने २०४६ साल पछि आजको मिति सम्ममा के कति आयो जसको कुनै हिसाब किताव गरेर साध्य छैन । बिकास प्रचुर मात्रामा गरेको भए पंचायती सासक्ले स्थापना गरेका उधोग कलकारखानाहरु बेचेर जमानीमा राखेर कर्मचारी पाल्नु पर्दैन थियो होला ।
पंचायती सासक एक दलीय र निरंकुस हो भनेर बिदेसिले मन फुकाएर दान तथा ऋण सहयोग दिदैनथे तर पनि जति सहयोग आयो त्यो सहयोगबाट स्थापना गरिएको उधोग कल कारखाना आज सहि सलामत छ छैन भनेर त्यसको के बयान गराई भो ।
२०४६ साल देखि आजको मिति सम्ममा आएको दान सहयोगलाई सहि स्थानमा सदुपयोग गरेको भए आज हाम्रो देस नेपाल अहिलेका लोकतन्त्रे नेताहरुले भाषण दिंदा भन्न नछुटाउने गरेका वाक्य ‘स्विजरल्याण्ड’ देखि ‘सिंगापुर’ पक्कै पनि बन्थ्यो होला ।
२०४६ साल भन्दा अगाडी सम्म गाँस र बासको ठेगान नभएका तर राजनीति गरेर चम्केका नेता देखि तिनका आसेपासेहरुको आज राजधानी देखि अन्य विभिन्न सहरहरुमा आलिसान बंगला देखि सवारी साधन, घर घडेरी देखि बैंक ब्यालेन्स अनि तिनका सन्तानहरुको विलासी पढाई लेखाई के कसरि सम्पन्न भयो ? हिजो बिदेसिले दिएको को दान तथा ऋणको सहि स्थानमा सदुपयोग भएको भए लोकतन्त्रे सर्खारको बिपक्षमा यस्ता नकारात्मक टिप्पणी पक्कै पनि लेख्नु पर्दैन थियो होला ।
देसको बिकास देखि दैबी प्रकोपको बहानामा आफ्नै देस र जनताको नुर गिराउदै दाता सम्मेलन गरेर ‘हामि गरिब छौ, यस्तो दैबी विपतको बेलामा हामि हाम्रा नागरिकहरुलाई सहयोग गर्न सक्दैनौ । हाम्रो देसको पुन निर्माण र नागरिकको गाँस बास र कपासको लागी दान सहयोग गर्नुस भनेर देस र जनताको नाउँमा याचनाको झोली थाप्ने तर बिदेसिले दिएका दान सहयोग देखि ऋण सम्म नेता र तिनका आसेपासेको हितमा खर्च गर्ने हो भने नेपालमा किन चाहियो प्रजातन्त्र देखि लोकतन्त्रको सासन ?
भूकम्प आएको २ महिना हुन लागि सक्यो तर जनताको गाँस, बास र कपास देखि स्वास्थ्य र शिक्षाको कुनै ख्याल नराखेर आफ्नो फाईदाको लागी यस्तो विपत्तिको बेलामा पनि सर्खार परिवर्तनको लागी घृणित खेल खेल्ने देखि सरकार बचाउन मरी हत्ते गर्ने पार्टी तथा दलका नेताहरु भन्दा बाजेको पालाको राणा शाही अनि बा तथा आफैले देखेको भोगेको पंचायती सासन नै नेपाल र नेपाली जनताको हितमा रैछ भनेर बुझ्ने कि नबुझ्ने ?
यदि देस र जनताको भलाईको लागी भनेर जनताको छोराछोरीहरुलाई सहिद देखि घाईते बनाएर स्थापना गराइएको प्रजातन्त्र देखि लोकतन्त्रको सर्खारले देस र जनताको हितमा नभएर आफु र आफ्ना आसेपासे देखि बिदेसिहरुको हितमा किन काम गर्छन ? यो प्रश्न सोध्ने बेला भयो कि भएन ?
त्यसैले समयमै राजनीतिक पार्टीका नेता तथा तिनका कार्यकर्ताहरुले आ-आफ्नो बानि व्यहोरा सच्यायनन भने हिजो जसरि राणा शाही देखि पंचेत फाल्न जनतालाई आन्दोलित बनाए त्यहि तौर तरिकाले अहिलका कथित लोकतन्त्रे ब्यबस्था फ्याक्न जनताहरु आफै आन्दोलित भएर सडकमा नओर्लेलान भनेर भन्न सकिन्न ।
जब अन्याय र अत्याचार हुनछ तब बिद्रोह गर्नु पर्छ भनेर सिकाउने पनि अहिलेका राजनीतिका पार्टीका नेताहरु हुन त्यसैले नेपालमा जे जति पटक ब्यबस्था परिवर्तन भएका छन त्यो सबै सडक आन्दोलनको प्रतिफल हो भनेर हाम्रा नेता तथा तिनका आसेपासेहरुले पक्कै पनि भुलेका छैनन होला ।
‘त्यसैले समयमै चेतना भया’
ई-जनता डटकममा प्रकाशित
0 Comments:
Post a Comment