जस्तो देखाई त्यस्तै लेखाई

 

विकासे मूल असार महिना मात्र किन फ़ुटाईन्छ ?

जनताको लागी भनेर राजनीति देखि बिकास निर्माणको काम गरेका हुन् भने देशको बजेटले धान्न नसक्ने गरि पहिचान र संघियताको खेति किन गरियो ? पहिचान र संघियताको खेती मौलाएर मिलेर बसेको जनताहरु अहिले एक आर्काको दुश्मन बन्न बाध्य बनेका बनाईएका छन भने जनताको नाममा यस्तो राजनीति गर्न हाम्रा नेताहरुलाई कसले सिकायो ?

उखान टुक्का भन्नमा हाम्रा दुई तिहाईको प्रधानमन्त्रीलाई विश्वका कुनै पनि नेताहरुले जित्न सक्दैनन । ‘जब भयो राती अनि बुढी ताती’ भन्ने उखान टुक्का हाम्रा प्रधानमन्त्रीले पक्कै पनि हाल्नु भयो होला ।

नेपालमा बर्ष भरिको हरहिसाब असार महिनामा गर्ने गरिन्छ जसलाई आर्थिक भाखामा ‘साल तमामी’ भन्ने गरिन्छ । जब बैशाख लाग्छ अनि नेपालमा सरकारी देखि दाताहरुको बजेट कसरि सक्ने भन्ने छटपटाहट सरकारी राष्ट्र सेवक देखि नेताहरुमा देखिन्छ ।

राणा देखि राजाको शासनकालमा देशमा बिकास भएन । शासन ब्यबस्था निरंकुस भयो भन्दै २००७ साल देखि जेहाद छेडेर २०६४ सालमा देश जोडनेको सन्तानलाई शासन सत्ता छाडन बाध्य बनाउने पनि कांग्रेस तथा कम्युनिष्टहरुनै हुन् ।

६४ देखि आजको दिन सम्मलाई मात्र पनि गणना गर्ने हो भने १३ बर्ष भयो । बिकासको लागी १३ बर्ष भनेको चानचुने कुरा पनि हैन तर गणतन्त्रको स्थापनाको १३ बर्षमा के कति बिकास भयो त्यो सबैले प्रत्यक्ष देखि सकेपछी पंक्तिकारले बयान गर्नु नपर्ला ।

कुनै पनि बिकास निर्माणको काम फु–मन्तरको तालमा एक दुई महिनामा पक्कै पनि सम्पन्न गर्न सकिदैन । कम्तिमा पनि छ देखि एक बर्ष सम्ममा सम्पन्न गर्न सकिने बिकास निर्माणको काम कार्य आर्थिक बर्षको पहिलो महिना श्राबण देखि चैत्र अर्थात नौ महिना सम्म गरिदैन । राष्ट्रसेवक, मन्त्रिहरु देखि पार्टीका कार्यकर्ताहरु त्यो अवधिमा कानमा तेल हालेर कुम्भकर्ण बनेर बस्छन ।

हरेक शब्दमा ‘जन’ घुसाउने कम्युनिष्ट पार्टीहरु हुन । कम्युनिस्ट पार्टीले जे जति गर्छन त्यो सबै ‘जन’ अर्थात जनताहरुको लागी हो । जनताहरुको लागी भनेर देशमा कांग्रेस संग लागेर प्रजातन्त्र देखि गणतन्त्र सम्मको खेति गरेकै हुन जुन खेति आजका मिति सम्म राम्रैसंग मौलाएकै छ । असारे बिकास त्यसैको नमुना हो

जब चैत्र सकिन लाग्छ त्यस पछी ‘जब राति अनि बुढी ताती’ भन्ने उखानलाई पछ्याउदै हस्यांग फस्यांग गर्दै टेन्डर बोलकबोल आब्हान गर्दा बैशाख महिना त्यसै बितेर जान्छ । जेष्ठको दोश्रो देखि तेस्रो हप्ताबाट नगर देखि गाउँमा बिकासको मूल फुटन सुरु हुन्छ । त्यही फुटेको बिकासको मूलले नेता देखि राष्ट्र सेवक हुँदै कार्यकर्ताको ढुकुटी भरिने तर बिकासको काम भने ‘रातभरी रुंग्यो बुढी जिम्दै’ हुने गरेको देखिएको छ भने बिकास निर्माणको काम हिउँद महिनामा किन गरिदैन ?

साल तमामी आयो । असार भरिमा बजेट जसरि भए पनि सक्नु पर्ने हुन्छ । त्यसैको चटारोले होला हेटौडा उप महानगर पालिकाको वार्डनम्बर ३ र १३ मा सडकको बिचमा नै बिजुलीको पोल भएको देख्दादेख्दै पनि स्लाब ढलान गर्दा उक्त सडकमा साना सवारी  र मोटर साईकल बाहेक अरु सवारी संचालन नहुने भएको छ । यो त एउटा सानो उदाहरण मात्र ।

अहिले हेटौडा उप महानगर पालिकाको केहि वडाहरुमा बाटो, ढलको काम युद्धस्तरमा सुरु गरिएको छ । हिउँद महिनामा सुरु गरेको भए यति खेर काम सक्किएर नालीमा सललल पानी बग्थ्यो होला भने बाटो हिलो पक्कै पनि हुँदैन थियो । बिकास निर्माणमा खर्चिने पैसा जनताबाट उठाएको करले गरिने हो । जनताको पसिनाबाट सिंचित भएर जम्मा गरिएको पैसा समयमै खर्च गर्न सक्दैनन भने हरेक शब्दमा ‘जन’ घुसाउने अधिकार कांग्रेस देखि कम्युनिस्ट पार्टीको नेताहरुलाई छैन । बिकास निर्माणको काम समयमै गरेका भए यस्तो दुर्दिन देख्नु पर्दैन थियो भने हिउँद सकिए पछी बिकास निर्माणको काम सुरु गर्नु पर्छ भन्ने गुरुमन्त्र हाम्रो राजनेता देखि राष्ट्रसेवक हुँदै पार्टीका कार्यकर्ताहरुलाई को कसले दिने रैछ त्यसको पहिचान अब समयमै हुनु जरुरी छ ।

‘जुन गोरुको सिंग छैन उसको नाउँ तिखे’

कहिले मुगल (मुश्लिम) साम्राज्य अनि कहिले अंग्रेज (बेलायती) साम्राज्यको गुलामी खेपेका हिन्दुस्थानी, इन्डेन, भारतीय तिन नामधारीहरू लाजै नमानी संसारमा बीर गोर्खाली भनेर  पहिचान बनाएकोलाई  चिप्लो घस्दै छोटेभाईको साईनो लाउछन ।

पुर्बी एसिया थाईल्याण्ड, मलेसिया, ईन्डोनेसिया जस्ता देशहरुमा भारतीय भनेको कसैले पनि बुझ्दैनन ! ओरांग ईन्डिया (ओरांग भनेको मान्छे) भन्छन ।

अंग्रेज संगको लडाईमा हाम्ले सुगौली सन्धिमा गुमाको भूभागमा अहिले पनि बिहावारी चल्छ । रोटि र बेटीको साईनो भनेको त्यो हो । भारत भन्ने देश त अंग्रेजले छाडेर गए पछी बनेको हो भने हाम्लाई छोटेभाई भन्न गुलामहरु लाई लाज लाग्दैन ?

२०४६ साल पछी राजनीतिमा चम्केका स्व.गिरिजा प्रसाद कोईरालाले आफु सत्तामा हुँदा गान्धारिले आँखामा पट्टि बाँधेको जस्तरी मुखमा पट्टि बानेर बस्थे । जब सत्ताबाट बाहिर हुनासाथ ग्राण्डडिजाइन भनेर कुर्लिन्थे तर त्यो भनेको के हो भनेर कसैले खोजीनिती गरेनन ।

बिक्रम सम्बत २००४ सालमा राणा शासन फाल्ने भनेर भारतमा बसेर खोलेको पार्टी हो कांग्रेस अनि त्यसको दुई वर्षा पछी भारतमै खोलिएको हो कम्युनिस्ट पार्टी । भारतमै बसेर नेपालको जनताको हत्या गर्ने आतंककारी पार्टी हो माओबादी ।

आर्काको नुनपानी खायेसी सके फकाएर नसके तर्साएर लुटेर असुल गर्छन । नेपालको ठुला नदीहरु कोशी, गण्डक, महाकाली देखि कालापानी लिपुलेक त्यसै लुटेका छैनन । राणा, पंचायत फालेर १७ हजारको हत्या गराएर गणतन्त्रको स्थापना, अनि स्व.गिर्जाले भन्ने गरेको छिमेकीले रचेको ग्राण्ड डिजाईनको अर्थ कांग्रेस कम्युनिस्टहरुका सिपाहीहरु लाई अब थाहा भो होला ।

 

सामन्ती भन्नेहरु आज सामन्ती किन बने ?

 

आई बक्स्योस, भुजा ज्युनार गरि बक्स्योस, नजर गरि बक्स्योस अर्थात भाका नेपाली नै हो तर पछाडी .. स्योस लगाएको देख्नासाथ, सुन्नासाथ 'सामन्ती' शब्द हुन्छ ।

गरिब मारेर धनि भएसी बल्ल सामन्ती हुन्छन । पन्चेतीकालमा कांग्रेस र कम्युनिस्टले जनताहरुको घर दैलोमा गएर यस्तै भन्थे ।

बिचरो सामन्ती पन्चेतलाई ३० बर्ष टिक्न दिएनन । चैत २६ को कालोग्रहणले नेपालको माटो सुहाउँदो पंचायती ब्यबस्था स्वाहा बनाईयो ।

बाबुराम भटराई आफुलाई खाँटी कम्युनिस्ट भन्छन । प्रधानमन्त्री भए पछी मेरो अगाडी कसैले पनि सामन्ती भाखा नबोल्नु भन्ने उर्दी जारि गरेको पनि देखिएकै हो ।

शोषक र सामन्तीको दर्जा पाएका खाँटी पन्चेहरु अहिले हरिकंगाल भएका छन । पन्चे भन्दा हरि कंगाल जंगे महाराजको सन्तान छन । बिदेसी सामु ति दुबैले घुंडा टेकेनन । टेकेको भए नेपालमा अहिले पनि श्री ३ महाराजकै शासन हुन्थ्यो ।

२०४६ साल पछी कांग्रेस र कम्युनिस्टले पनि सामन्ती भेषभुषा, भाषा, लवाई खवाई सिके । त्यसैको प्रभावले होला हिजोका हरिकंगालहरु अहिले श्री ३ को खांगी खाने हैसियतमा पुगेका छन तर खाँटी कुरा चै के भने चैत्र २६ गते आएको दिनमा यिनको मन अझै पनि झसंग हुँदो रहेछ । सामाजिक संजालहरुमा पोस्ट भएको लेखाईले त्यहि देखायो ।

राणा देखि पंचायतलाई नजिकका आसेपासे चाटुकारले स्वाहा बनायो । राणाकै पालाको चाटुकार सातसाले प्रजातन्त्रमा छिरेकै हो । सत्र सालमा पंचायत ल्याउन तिनैले भूमिका खेले । छयालीस देखि चौसट्ठी ल्याउने पनि तिनै हुन । धन र दौलतको लागी आफैलाई निलाम गर्न पछी नपर्ने तिनैको मोहजालमा अहिलेकाहरु नराम्रो संग फँसेका छन ।

चाटुकारहरु संग ईमान जमान देखि नैतिकता हुन्न । धन दौलतको लागी देश बेच्न पछी पर्दैनन । उदाहरणको लागी सिक्किमे काजि लेण्डुप दोर्जीलाई हेरे पुग्छ तर लेण्डुप बन्न जति सजिलो छ मरणको बेलामा पाईने तिरस्कार सास्ती कस्तो हुन्छ भन्ने कुरा सिकिमको ईतिहास खोजेर पढुन ।

 

गरिबको लागि लड़ने लालकंगालहरु एकाएक धनपति कसरी भए ?

पन्चेती शासनमा पाउरोटी चप्पल पड्काउने लालकङ्गालहरु अहिले श्री ३ माहाराज सरहको हैसियतमा कसरि पुगे ?

राणाशाहीले देस र जनताको लागी केहि गरेन । जनतालाई दास बनाए । बोल्न लेख्न र स्वतन्त्रता पाएन भनेर २००७ साल भन्दा अगाडी देखिनै देस भित्र र बाहिर बसेर क्रान्ति गरे । जनता नेपालमा उर्लिए तर राणाशाही संगको सम्झौता भारतको दिल्लीमा बसेर गरे । सिधा र सहि अर्थमा भन्ने हो भने नेपालमा २००७ सालमा स्थापना भएको पहिलो पटकको प्रजातन्त्र बिदेसि अझ खासगरी छिमेकी भारतको चाहना र हितमा हो भनेर बुझ्न सकिन्छ । उदाहरणको लागी नदि देखि खोलानाला र सिमा मिचाई हेरे पुग्छ ।

२००७ सालमा राणा शाही हटाउने भन्दै गरिएको आन्दोलनको जस नेपाली कांग्रेस पार्टीलाई गएको थियो भने त्यो समयमा गरिएको क्रान्तिमा कम्युनिस्टहरु पनि संलग्न थिए तर नगण्यरुपमा । बहुमतको संख्यामा कांग्रेसीहरु भएको हुँदा जस जति कांग्रेसले पायो किनभने त्यो बेला नेपालको जनताले कम्युनिस्टको अर्थ पनि बुझेका थिएनन । नेपालमा कम्युनिस्ट पार्टी पनि छ भनेर धेरै नेपाली जनताहरुलाई थाहा पनि थिएन । २०२८ सालको झापा काण्ड पछी मात्र नेपालमा पनि कम्युनिस्टहरु रैछन भनेर धेरथोर जनताले जान्ने र बुझ्ने मौका पाएका हुन  ।

नेपालमा सबै भन्दा दुख्याहा पार्टी नेपाली कांग्रेस हो । हिजो क्रान्तिको नाउँमा राणा शाही देखि पंचायती शासनमा जेलनेल देखि सरकारको चरम दमनमा नेपाली कांग्रेसकै असंख्य पार्टीका नेता देखि कार्यकर्ताहरु परेका थिए । पटक पटक आन्दोलनको नेतृत्व गर्ने मौका पाएको नेपाली कांग्रेसले जब आन्दोलन सफल भएर सत्तामा जाने मौका पाउछ त्यसपछि ‘नानी देखि लागेको बानि’ देखाउन थालेकै भएर होला नेपाली कांग्रेस भनेको सामन्तीको पार्टी हो भनेर कुनै समयमा कम्युनिस्टहरुले आरोप पनि लगाउथे । हैन पनि भन्न सकिन्न किनभने कांग्रेस भनेको कुम्भकर्णका फौजहरुले भरिएको पार्टी हो ।

सामन्ती अर्थात धनीमानी । यो पदवी हिजो पंचायतमा लाग्नेहरुले पनि पाएका थिए  भने जन्मिदै जर्नेलको दर्जा पाउने राणाहरुको बिषयमा त झन के टिप्पणी गराई भो । देस र जनतालाई नचुसे सम्म धनि बन्न पाइदैन । धनि नभए सम्म गरिबहरुले हेपेर भन्ने गरिएको सामन्तीको दर्जा पाईदैन ।

२००६ सालमा जन्मेको कम्युनिस्ट पार्टीहरु टुट्दै जुट्दै फुट्दै फेरी एकआपसमा गोलबन्द हुँदै पटक पटक क्रान्तिको नाउँमा गरिब तथा दुखिया जनताहरुलाई ‘गाँस, बास, कपास, शिक्षा र स्वास्थ्यको ग्यारेण्टी पक्का’ भन्दै सडकमा उचालेर सत्तामा पुगे । हिजो पंचायती शासनकालमा बिहान बेलुकी दुई छाक हातमुख जोर्न नसक्ने गरिब जनताको घरमा सेल्टर (आश्रय) लिएर तिनै गरिब जनताको दिमाग भुटेर सडकको राजनीतिमा होमे र होमिन लगाए । क्रान्ति देखि आन्दोलन सफल भयो भन्दै पटक पटक सत्ताको स्वाद पनि चाख्न पाए र अहिले पनि चाख्दैछन ।

२०३६ देखि ४६ सालको बिचमा ‘साहुको ऋण तिर्न भनि गाको मेरो छोरो..... मेरो छोरो धनजिते फेरी फर्केन’ भन्दै जनभाकाको करुण रसको गित होस या ‘लौ उठ नारि अब एक जुट भै देउ चण्डी बनिदेउ कति संधै दाशी हुने’ भन्दै बीर रसको गित गाएर जनताको नाउँमा राजनीति गरेर आफुलाई खाँटी कम्युनिस्टको परिचय दिन अहिलेका नेताहरु सफल पनि भएका थिए । पंतिकारले अहिले सम्म पनि बिर्सन नसकेको त्यो बेलाको गीतको यो टुक्रालाई अहिले धेरै नेताहरुले बिर्सी सकेका छन र यदि बिर्सेका छैनन भने सम्झिन पनि चाहदैनन ।

कुरो शोषक र सामन्तीको उठ्न सक्छ । हिजो २०४५ सालमा आफैले सामन्तीको दर्जा दिएको कांग्रेस संग घांटी नजोडेको भए अहिलेका कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरु अहिले सम्म पनि गरिग गुरुवाहरुको रासन पानीमा बाँचेर सेल्टरकै राजनीति गर्दै हिड्थे होलान । 

कांग्रेस पार्टीको संस्थापक नेता स्व.बि.पी २०४६ साल सम्म बाँचेको भए  कम्युनिस्टहरू संग पक्कै पनि लगन गाँठो कस्दैन थिए किनभने स्व.बि कोईराला आफु बाँचुन्जेल कहिले पनि कम्युनिस्ट पार्टीको संगत गरेनन । आफ्नाहरुलाई पनि गर्न दिएनन । जानेर र बुझेरनै स्व.बि.पी त्यस्तो गरेका थिए तर आफ्ना जन्मदाताले किन त्यस्तो गरे भन्ने कुरोको चुरो पत्ता नलगाई छयालीस सालमा जोडेको घांटीले गर्दा अहिले कांग्रेसीहरु पछुतो मान्दैछन ।

पंचायत ढालेर प्राजातान्त्र स्थापना गर्ने भन्दै प्रजातन्त्रको  लडाई लडेर आएको पार्टी एमाले र उत्तरी छिमेकी देस चिनका स्वर्गीय नेता कमरेड माओको नाम बेचेर 'गणतन्त्र हामीले स्थापना गरेको हौ' भन्ने माओबादी पार्टी अहिले आएर एकीकरण भए । एमाले होस या माओबादी यी दुवै कम्युनिस्ट पार्टी हुन तर हिजो जनयुद्धको नाउँमा एमाले पार्टीका थुप्रै नेता तथा कार्यकर्ताहरुलाई माओबादीहरुले दुस्मनको पगरी भिरायर सफाया देखि अंगभंग हुँदै आफ्नै थातथलो छोडन बाध्य बनाएको घटनालाई बिर्सदै दुवै मिलेर बनेको पार्टीको नाम पनि 'नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी' भनेर राखेका पनि छन । यस्तो गर्दा आफ्ना कार्यकर्ताहरु खुसि भए कि दुखि त्यसको बयान के गराई भो ।

देसमा यतिखेर रास्ट्रपति देखि प्रधानमन्त्री, सभामुख देखि रास्ट्रिय सभा, प्रदेसहरु सम्म एमाले-माओबादीको बिचमा लगन गाँठो कस्सिएर बनेको कम्युनिस्ट पार्टीको सरकार छ । यी दुईको घांटी जोडाइले गर्दा देसमा प्रजातन्त्रको जग बसाल्ने P]तिहासिक कांग्रेस पार्टी बिपक्षमा पुग्न बाध्य भएको छ । सरकार गठनको १०० दिन पछी जनताको अगाडी प्रधानमन्त्री देखि मन्त्रीहरुले पेस गरेको सम्पति विवरण हेर्दा यतिखेर सत्ताका स्वाद चाख्दै बसेका कम्युनिस्ट पार्टीका मन्त्रिहरुले कांग्रेस देखी पुराना पन्चहरुको पार्टीहरु लाई उतिबेला आबेगमा आएर हामीहरुले 'सामन्तीको पार्टी' भनेर हामीले आरोप लगाउनु हुन्थेन भनि सोच्दै बसेका होलान ।

हिजो सरकारको बिरुद्ध लडाई लड्नु भन्दा अगाडी जन समर्थन जुटाउने उद्धेश्यले जनताको घर दैलोमा जाँदा कम्युनिस्टहरु भनेका जोगी हुन भोगी हैनन । कम्युनिस्ट पार्टीमा लाग्नेहरुको कुनै जात धर्म हुदैन । कम्युनिस्ट पार्टीमा लाग्नेहरुको धन सम्पति सबै पार्टीको हुन्छ भनेका थिए ।

हिजो त्यस्तो भन्ने लालनेताहरुले अहिले मन्त्रि पदमा पुगेपछि पेश गरेको सम्पति विवरण हेर्दा तोलाका तोला सुन, चाँदी, हिरा जवाहरात देखि करोडौको बैंक ब्यालेन्स तथा सेयरहरु देखिन आएको छ । जनबादीको नाउँमा आफ्नो कुल धर्म र संस्कृति देखि परम्परा मिचेर बिहा गर्दा आफ्ना जन्ती कमरेडहरुलाई एक एक कप तातो चिया त्यो पनि कालो फिक्का समेत खुवाउने हैसियतमा थिएनन तर अहिले आएर विलासी गाडी चढ्ने हैसियतमा कसरि पुगे ? श्रीमतीको नाउँमा आएको दाईजो भन्नेहरुले हिजो जनताको घरमा सेल्टर लिएर आफ्नै सहकर्मी संग जनबादी बिहा गरेको एक दुई दसक नबित्दै कसरि धनबादी बन्न पुगे । आफ्नो कमाई भनेको सबै पार्टीको हुन्छ भन्नेहरुले सम्पति विवरण खुलाउँदा ति सबै सम्पतिहरु पार्टीको नाउँमा देखाउनु पर्ने हो कि होईन ?

२०४६ साल पछी सबै पार्टीका नेता देखि तिनका तल्लो तहका कार्यकर्ताहरु सम्म मालामाल बनेका छन । माईक्रो फाईनान्स सहकारी देखि बैंक, निजि स्कुल देखि कलेज सम्म खोल्ने  हैसियत बनाई सकेका तिनीहरुले हिजो पन्चेती शासनकालमा निजि शिक्षा प्रणालीको बिरोध पनि गरेकै थिए । छिमेकी भारतको बिषयमा भीत्ता भित्तामा लेखिएका उग्र नारा देखि पर्चा पम्पलेटमा लेखिएको बिरोध पनि देख्न र पढ्न पाईएको थियो तर क्रान्ति नेपालमा सन्धि र सम्झौता भारतमा बसेर गर्न समेत कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरु लाज मान्दैनन भने नेपालको कम्युनिस्ट पार्टीले अब पनि कांग्रेस देखि पुरा पूर्व पन्चहरुको पार्टीलाई शोषक र सामन्तीको पार्टी भनेर भन्न सक्ने ह्याउ राख्लान ? नेपालको कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरुले देस र जनताको लागी क्रान्ति गरेका रैछन कि आफ्नो लागि भनेर सोध्ने बेला भयो कि भएन ?

(प्रदेस रास्ट्रीय दैनिक हेटौडा मकवानपुरको मिति २०७५/०२/१३ गेट आईतवारको अंकमा प्रकाशित)

आफ्नो फाईदाको लागी जनता जुधाउने पार्टीलाई बहिष्कार गर्नु पर्दछ

भारत उत्तर प्रदेशको क्षेत्रीय पार्टी समाजबादी तथा बहुजन समाज पार्टी केहि दिन अगाडी सम्म एक आर्काको घोर बिरोधिको रुपमा परिचित थिए ।

बिहार राज्यको क्षेत्रीय पार्टी रास्ट्रिय जनता दल तथा जनता दल युनाईटेड पनि अहिले आएर एक आर्काको घोर बिरोधि बनेका छन ।

पश्चिम बंगालको त्रिणमूल कांग्रेस पार्टी र बामपन्थी पार्टी अहिले एक आर्काको घोर बिरोधि बनेका छन तर कुनै समय एक आर्कासंग लगन गाँठो कस्न बेर मान्दैनन ।

यी केहि उदाहरण हुन ।

लामो समय सम्म भारतको शासनमा आफ्नो पकड जमाउन सफल भएको भारतीय कांग्रेस पार्टी अहिले ४४ सिटमा खुम्चेर रहेको छ ।

केहि बर्ष देखि भारतको राजनीतिमा अब्ब्लता कायम गर्न सफल भएको भारतीय जनता पार्टीको दिन प्रतिदिनको लोकप्रियता बाट अहिले माथि उल्लेख भएका पार्टीहरुको होस् हवास गुम भएको देखिदैछ । आउंदै गरेको चुनावमा कुनै पनि हालतमा भारतीय जनता पार्टीलाई रोक्न सकिएन भने राजनीतिक भविष्यनै अन्धकारमा पर्ने भयले पश्चिम बंगालको मुख्य मन्त्रि तथा  त्रिणमूल कांग्रेस पार्टीको अध्यक्ष ममता बनर्जीको अगुवाईमा मोर्चाबन्दी बनाउदैछन ।

बिहार राज्यको पुर्व मुख्य मन्त्रि लालु प्रसाद यादब पटक पटक मुख्य मन्त्रि भए । अहिले करोडौ करोडको चारा घोटाला काण्डमा मुछिएर अहिले जेलमा परेका छन । आफु बिरुद्ध आएको फैसला बाट अत्तालिएर यादब अहिले अस्पताल भर्ना हुन पुगेका छन ।

अस्ति राम नवमी पर्वको उपलक्ष्यमा भारतीय जनता पार्टीले बिहार, उत्तर प्रदेस तथा बिहारमा झाँकी सहितको जुलुस प्रदर्शन गर्यो । हिन्दुत्वको नारा बोकेको भारतीय जनता पार्टीको जुलुसमा आक्रमण भयो । त्यहि बिषयलाई लिएर अहिले बिहार तथा पश्चिम बंगालमा साम्प्रदायिक दंगा फैलिएको छ । बिपक्षी पार्टीहरु केन्द्रिय सरकार माथि दोष थुपारेर आफु पानि माथिको ओभानो बन्दैछन । को सहि को गलत छानबिनले बताउला । अहिले सम्म लेखिएको समाचारले औलो माथि उल्लेख भएको पार्टीहरु प्रति तेर्सिन खोजेको हो कि भन्ने भान हुदैछ ।

आफ्नो प्रदेसमा भएको घटनाको बारेमा मुख्य मन्त्रि ममता बनर्जीलाई थाहा नभएको पनि हैन तर कलकत्तामा बसेर साम्प्रदायिक हिंसाको बारेमा को सहि र को गलत भनेर छानबिन गराउनु पर्नेमा दिल्लीमा बसेर भारतीय जनता पार्टी बिरुद्दको अगुवाईमा मोर्चाबन्दी निकालेर बसेकी छिन ।

राजनीतिक पार्टीका नेताहरु चुनावको समयमा मात्र मतदाताहरु सम्झिन्छन । जनताको दुख पिरमा साथ दिनु राजनीतिक पार्टीका नेताहरुको आफ्नो धर्म र कर्तब्य पनि हो तर सत्तामा पुगेपछी वा बिपक्षमा पुगेपछि साम्प्रदायिक दंगा फसाद गराउन समेत बेर मान्दैनन । जनतालाई दुख कस्ट दिने त्यस्ता राजनीतिक पार्टीको पछी लाग्नुको के अर्थ ?

हरेक कुरामा भारतको नक्कल गर्नमा नेपालमा स्थापना भएको पार्टीका नेताहरु खप्पिस छन । छिमेकी भारतमा जति नामका पार्टीहरु स्थापना भएका छन त्यहि नाम राखेर नेपालमा पनि पार्टी खोलेका छन तर फरक के छ भने अहिलेको समयमा भारतमा बामपन्थीको राजनीति ओरालो लाग्दैछ भने नेपालमा बामपन्थीहरुको राजनीति उकालो लागेको छ ।

छिमेकीको नक्कलको प्रभावले गर्दा नेपालमा पनि २०४६ साल पछी पटक पटक साम्प्रदायिक दंगा भड्किएको थियो । हत्या र हिंशामा रमाएका  तर जनताको लागी लडेका हौ भन्ने बामपन्थीहरु अहिले सत्ताको स्वामा रमाएर बसेका छन तर छिमेकमा अहिले पनि कम्युनिस्ट पार्टी माओबादीको जनयुद्द जारीनै छ ।

अंग्रेजहरु कुटिल खेल खेल्नमा माहिर छन । सयौ बर्ष आफ्नो मुट्ठीमा पारेर भारतको जनतालाई नचाएको अंग्रेज अहिले भारतमा छैन तर तिनैले रोपेको बिष वृक्ष अहिले नराम्रो संग झाँगिएको छ । भारतीय नेताहरु यस्ता कुरामा अनभिग्य नभएको पनि हैन तर देस र जनता भन्दा राजनीति ठुलो भन्ने अहं  पालेकाहरु लाई जनताको दुख पिर संग के नै साईनो भो र ।

पश्चिमाहरू राजनीतिक पार्टी मार्फत जनता जुधाउन माहिर छन । जात, धर्मको नाउँमा युद्द गराउनु तिनीहरुको लागी बायाँ हातको खेला हो । जस्को नतिजा एसियाली देखि अफ्रिकन रास्ट्रका जनताहरुले देखि भोगी सकेका छन । अहिले भारतमा भड्किएको साम्प्रदायिक दंगामा बिदेसी शक्तिको हात नहोला भनेर भन्न पनि सकिन्न ।

बिदेसिको ईसारामा नाच्ने पार्टी र ति पार्टीका नेताहरुलाई जब सम्म जनताले चिन्दैनन तबसम्म देसमा असान्ती, हत्या र हिंसाको खेल चलिनै रहन्छ । नेपाल तथा भारत देस दुई भए पनि भाषा, धर्म, पहिरन देखि सांस्कृतिक कारणले एकै जस्तो देखिन्छ । रोटि तथा बेटीको सम्बन्ध भनेर त्यसै भनिएको हैन तर जबसम्म भारत हुन या नेपाल ति देशहरुमा स्थापना भएको राजनीतिक पार्टीका नेताहरुले बिदेसिको ईसारामा नाच्न छाड्दैन तब सम्म शान्ति स्थापना हुन सक्दैन । आफुलाई मत तथा समर्थन दिने जनतालाई  नचिन्ने पार्टीको पछी किन लाग्ने ? लेखमा भन्न खोजिएको कुरा यत्ति मात्र हो । बाँकी नेता तथा ति नेताहरुको समर्थनमा अन्ध भक्त भएर लाग्नेहरुनै जानुन ।

गरे के सम्भव छैन

-जनकमान डंगोल

आज बिक्रम सम्बत २०७४ आश्विन १ गते आईतवार अर्थात सन २०१७ सेप्टेम्बर १७ तारिख सन्डे अर्थात अमृत प्राप्तिको लागी सुर र असुर मिलेर समुन्द्र मन्थन गरिदा भगवान बिश्वकर्माको जन्म भएको दिन भनेर शास्त्रमा लेखिएको छ ।

वास्तुसास्त्रको जन्मदाता भगवान बिश्वकर्माले नै स्वर्गलोक, रावणको स्वर्ण नगरी लंका कृष्ण भगवानको द्वारिका समेत बनाएको हुन कथन पनि छ ।

आजको दिन हिन्दु धर्मालम्बीहरुले कलकारखाना देखि गाडी घोडालाई सिंगार पटार गरेर ॐ आधार शक्तपे नम: और ॐ कूमयि नम:, ॐ अनन्तम नम:, ॐ पृथिव्यै नम: भन्दै पुजा गर्ने र दिनभरी नाचगान गरेर रमाईलोको साथ मनाउने गर्छन ।

चाहेमा र गरेमा जे पनि सम्भव छ । उदाहरणको लागी नेपालमा 'बिज्ञान दिबस' मनाउने चलननै थिएन । संसारभरी मनाउने बिज्ञान दिबसको दिन भनेको प्रत्येक बर्षको नोभेम्बर महिनाको १० तारिख हो तर डाक्टर बाबुराम भटराईले आफु बढेको बिज्ञान कलेज 'अस्कल कलेज'को सम्झना गर्दै आजको दिनलाई 'बिज्ञान दिबस' भनेर घोषणा गराएका थिए ।

बिशेष गरि मजदुरहरुले उल्लासमय वाताबरणमा मनाउने पर्वको दिन भनेर आजको दिनलाई लिन्छन तर नेपालमा आजको दिन भन्दा पनि बढी मे अर्थात मजदुर दिबसलाई महत्व दिने गरिएको छ तर धर्म नमान्ने कम्युनिस्टहरुले पनि नेपालको बिश्वकर्मा पुजामा भाग लिन्छन भने मे दिबसको सट्टा आजको दिनलाई नै 'बिश्वकर्मा पुजा तथा मजदुर दिबस' भनेर छुट्टी दिने हो भने नेपालको बिदाको क्यालेन्डरबाट १ दिन भए पनि बचत भएर देस र सरकारलाई फाईदा हुने थियो । 

हेटौडा-काठमान्डौ सुरुंग मार्ग अब एकादेसको कथामा परिणत भयो !

पार्टीका नेताहरु राणाशाहीको झल्को दिदैछन

-जनकमान डंगोल: 

स्तम्भकार:जनकमान डंगोल 

२००७ साल सम्म नेपालमा राणाहरुले राज्य चलाए । राणाहरुको शासनकालमा राणाहरुको बोलिनै कानून हुने भएकोले 'हुकुमी शासन' भनेर भन्ने गरिएको हो ।

राणाहरुको हुकुमी शासनलाई अन्त्य गर्नु पर्छ भनेर नेपालमा भित्रभित्रै गुपचुप तरिकाले बिक्रम सम्बत १९९३ सालमा टाँक प्रसाद आचार्यको अगुवाईमा प्रजा परिषद नामको पार्टी गठन भयो तर उक्त पार्टी लामो समय सम्म टिक्न सकेन । चाकडीप्रथामा चलेको त्यो समयमा चाकडीबाजहरुले पोल लगाई दिएको कारणले गर्दा धेरै नेताहरु जेल नेल देखि मृत्युदण्डको संजाय सम्म भोग्न बाध्य भएको थियो भनेर ईतिहासमा लेखिएको छ ।

नेपालमा राजनीतिक पार्टी खोल्न सकिदैन । प्रजा परिषदको हबिगत देखेको त्यो समयका युवा नेता स्व.बि.पी कोईराला, स्व.कृष्ण प्रसाद भटराई देखि स्व. गणेशमान शिहहरुले भारतमा गएर राजनीतिक पार्टी खोल्न थाले । रास्ट्रिय कांग्रेस पछी एकीकरण भएर नेपाली कांग्रेसको जन्म २००४ सालमा भारतको कलकत्तामा भएको थियो भनेको त्यसको ठिक दुई बर्ष पछी  बामपन्थी विचारधारा बोकेकाहरुको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी २००६ सालमा भारतको कलकत्तामा नै गएर खोलिएका हुन ।  दुबैको उद्धेश्य नेपालमा हुकुमी शासन चलाएका राणाहरुलाई शासन सत्ताबाट च्युत गरेर देसमा प्रजातन्त्रको स्थापना गर्नु थियो ।

हुकुमी शासनको बिरोध गर्ने नेपालको जेठो पार्टी कांग्रेस हुन या कम्युनिस्ट यी पार्टीहरु शासन सत्तामा आई सकेपछी राणाशाहीलाई समेत मात दिने गरि हुकुमी शासन लादनमा माहिर देखिन्छ र देखाउदैछन । हिजो राणाको समयमा राणा शासनको बिरोध गर्यो भने मृत्यु दण्ड देखि देस निकालाको संजाय पाईन्थ्यो भने अहिलेको समयमा पार्टीका नेताहरुको बिरोध गरियो भने बिरोध गर्ने कार्यकर्ताहरुको पनि हालत राणा शाहीले दिने संजाय जस्तै देखिएको छ ।

अहिले सरकारमा  नेपाली कांग्रेसका सभापति शेर बहादुर देउवा छन । पटक पटक प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका प्रधानमन्त्री देउवाले चितवन जिल्लाको भरतपुरको वडा नम्बर १९ मा हुन् लागेको दोश्रो पटकको स्थानीय निर्वाचनको मतदानलाई लिएर हुकुमी सैलिमा माके पार्टीलाई भोट हालेनन र बिरोध गरे भने त्यस्ता कार्यकर्ताहरु लाइ कारबाही गरिने छ आदेस जारि गरे । प्रधानमन्त्री देउवाको भनाई भन्दै अहिले यतिखेर प्रिन्ट देखि बिधुतिय मिडियाहरुमा हेडलाईन न्युज बनेर छाएको छ ।

हिजोका आफ्ना अग्रज नेताहरुले जहानिया राणा शाही हुन या एकदलीय पंचायती शासन प्रणालीको बिरोध गर्दा जेलनेल देखि मृत्युदण्ड सम्मको संजाय भोग्न बाध्य भएको तथ्य अहिलेका कांग्रेसी नेताहरुले देखेका मात्र नभई भोगेका पनि छन भने हिजोका दिनलाई चटक्क बिर्सेर राणाशाहीको झल्को दिने गरि हुकुमी फरमान किन जारि गरे ?

देस अहिले २००७, २०१७, २०४६ देखि २०६४ साल जस्तो छैन । अहिलेका युवाहरु हरेक क्षेत्रमा निपूर्ण भैसकेका छन । पार्टी सभापतिले दिएको जस्तोसुकै अलोकप्रिय आदेसको पालना गर्नु पर्छ भन्ने मान्यता राख्दैनन र भोलि निर्वाचनको मत परिणाम सोचेको भन्दा उल्टो आयो भने प्रधानमन्त्री देउवाले चितवन जिल्लाका आफ्ना सबै नेता देखि कार्यकर्ताहरुलाई पार्टीको साधारण सदस्यता पनि नरहने गरि निस्कासन गर्ने हिम्मत गर्लान कि नैतिकता आधारमा प्रधानमन्त्री देखि पार्टी सभापति पदबाट राजिनामा देलान त्यो सोचनीय बिषय हो ।

नेपाली कांग्रेस प्रजातान्त्रिक विचारधारा बोकेको राजनैतिक पार्टी हो । प्रजातन्त्रमा सबैलाई आफ्नो बिचार राख्न देखि लेख्ने सम्मको छुट छ । प्रजातान्त्रिक ब्यबस्थामा सहिलाई सहि र गलतलाई गलत भनेर बोल्न र लेख्न पाईन्छ । पार्टी नेतृत्वले दिएको गलत आदेशलाई मान्नु पर्छ भन्ने जरुरि पनि छैन र यदि त्यसो भयो भने राणा शाही हुन या पंचायती वा अहिलेको शासनमा के नै भिन्नता भयो र ।

भारतमा सयौ वर्ष शासन सम्हालेको बेलायतिहरुलाई देशबाट निकाल्न आवाज उठाउने भारतको जेठो पार्टी भारतीय कांग्रेस आज आएर नाम मात्रको पार्टी भएको छ । पटक पटक एकछत्र राज गरेको भारतीय कांग्रेस पार्टी अहिले दुई अंकमा समेटिएको छ । सय बाट दुईको अंकमा झर्नु र यस्तो हुनुको मुख्य कारण भनेको सत्तामा पुगेको बेला सत्ताको नशाले मदमत्त भएर जनतामाथि गरेको अत्याचारको फल थियो भने भोलि यहि स्थिति नेपालको पुरानो पार्टी कांग्रेसको पनि हुन सक्छ ।    

नेपालको कांग्रेस पार्टी पनि भारतीय कांग्रेस पार्टी जस्तै हो । दुवै पार्टीको विचारधारा भनेको प्रजातन्त्र देखि समाजबाद हो । पार्टी प्रति आस्थावान नेता देखि कार्यकर्ता हुन या जनता यी सबैले माया गरेर नेपाली कांग्रेसलाई पटक पटक देसको सत्ताको साँचो सुम्पेको छ तर जबजब नेपाली कांग्रेसका नेताहरुले सत्ता सम्हाल्छन त्यसपछि राणाशाहीलाई पनि मात दिने गरि हुकुमी शैली लादन खोज्छन भने भोलि नेपाली कांग्रेसको स्थिति पनि भारतीय कांग्रेसको जस्तै नहोला भनेर भन्न पनि सकिन्न ।

मिति २०७४ श्रावण २३ गते प्रदेस दैनिक हेटौडामा प्रकाशित 

राजतन्त्र र प्रजातन्त्र बिचको भिन्नता

-जनकमान डंगोल

नेपाल जस्तै भारतको छिमेकी देस भुटानमा गएर ब्यापार ब्यबसाय गर्ने हज्जारौ भारतीय नागरिकहरु छन । राणा सरकारको पालामा ब्यापार ब्यबसाय गर्न छिरेका भारतीय मुलका व्यापारीका शाखा सन्तानहरु अहिले नेपालमा बंसजको आधारमा खाँट्टी नेपाली नागरिक भै सके तर पचासौ बर्ष भन्दापनि बढी समयसम्म भुटानमा ब्यापार ब्यबसाय गरि बसी सकेका भारतीय नागरिकहरुलाई भुटान सरकारले नागरिकता त टाढाको कुरा हालको नयाँ नियम कानून भन्दै पहिचान- पत्र सम्म दिन मानेको छैन ।

नागरिकता नभए सम्म घर जग्गाको खरिद बिक्रि गर्न पाईदैन । जो जति भारतीय नागरिकहरु भुटानमा गएर बसे तिनीहरुले आफु बसेको अर्थात भुटान सरकारले दिएको भाडाको घरलाई बार्षिकरुपमा नबिकरण गराउंदै बस्नु पर्ने बाध्यता छ ।

यसै सन्दर्भमा लत्ताकपडाको ब्यापार ब्यबसाय गरि बसेका एकजना ब्यापारीले आफ्नो नाम नबताउने सर्तमा भने ‘हाम्रो परिवार सन् १९६३ सालमा भुटान आएका हुन । पहिला निकै स्वतन्त्रता थियो तर ऐले आएर भुटान सरकारले नियम कानूनमा कडाई गरेको छ । पहिला परिवारलाई पहिचान पत्र दिने गरेको थियो तर अहिले आएर ब्यापार गर्नेहरु जसको नाउँमा पसल छ उसैको नाउँमा मात्र भुटान सरकारले परिचय पत्र जारि गर्ने गरेको छ । व्यापारीको भाई भतिजा तथा अन्य नातेदारहरुलाई आधिकारिकरुपमा बसोबास गर्ने अनुमति दिने गरेको छैन ।

बि,बि.सि ले हालै प्रकाशित गरेको यो समाचारलाई आधार मानेर हेर्ने हो भने राजतन्त्रात्मक भुटानले नेपालमा पटक पटक भएको राजनैतिक परिवर्तन भएको घटनालाई मध्यनजर राखेर आफ्नो देसको अस्तित्व बचाउनको निमित्त यस्तो कडा कदम चाल्न बाध्य भएको हो भनेर सजिलैसंग अनुमान गर्न सकिन्छ ।

भारत सरकारले उचाली दिएको हो वा स्व.बि.पी कोईराला बन्ने चाहनाले हो टेकनाथ रिजाल नाम गरेका नेपाली मुलका भुटानी नागरिकले भुटानमा प्रजातन्त्रको आवाज उठाए तर तिनले देखेको भुटानी प्रजातन्त्रको सपना भारतको चिसो छिडीमा गएर तुहिएको पनि देखिएकै हो । तिनको क्रियाकलापले गर्दा भुटान सरकार रिसायर लाखौलाख नेपालीहरुलाई पुस्तौपुस्ताको थातथलो छाडन बाध्य बनाउंदै जबर्जस्ती भारतको बाटो हुँदै नेपाल ल्याएर छाडी दिएको घटना पनि धेरैले बिर्सी सकेका होलान । भुटानी सरणार्थी समस्या हाल सम्म पनि समाधान हुन सकेको छैन । धेरै नेपाली मुलका भुटानीहरु तेस्रो मुलुकमा बसाई सर्न बाध्य भए तर भुटान सरकारले आफ्नो देशबाट नेपाल खेदेका नेपाली मुलका भुटानीहरुलाई आफ्नो देसमा फर्काउन राजि भएको देखिदैन । कथित प्रजातन्त्रको मागले नेपालको जस्तै स्थिति भुटानमा पनि दोहरिन सक्ने भयले त्यसो गरिएको हो भनेर सजिलै लख काटन सकिन्छ ।

सियो बनेर पस्दै फाली बनेर निस्कन सक्ने सामर्थ्य भएका बेलायतिहरुले सयौ बर्ष भारतलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर थुप्रै देशहरुमा कब्जा बनाउन सफल भय तर नेपाल निल्न भने हिम्मत गरेनन तर अंग्रेजको गुलामी कस्तो हुन्छ भन्ने राम्रै अनुभव बटुलेका भारतीयहरुले अंग्रेजले देस छोड़नासाथ् छिमेकीहरुलाई निल्ने दुस्प्रयास गरे जसको नतिजा स्वतन्त्र रास्ट्र सिक्किमलाई भारतले आफ्नो एउटा प्रदेस बनाउन सफल भने भुटानलाई अर्धगुलाम बनाएको पनि देखिएकै हो ।

नेपाललाई पनि सके सिक्किम नसके भुटान बनाउन नखोजिएको पनि हैन तर स्व.राजा महेन्द्र देखि बीरेन्द्र सम्मले सिक्किमको घटनाबाट पाठ सिकेर त्यो समयमा शासन ब्यबस्था प्रत्यक्षरुपमा आफ्नो हातमा नलिएको भए  नेपालको नक्सा आज बिस्व मानचित्रमा स्वतन्त्र देसको रुपमा कोरिने थिएन । नेपालले पनि सिक्किमकै नियत ब्यहोर्नु पर्ने थियो ।

भारतीयहरुको बानि थाहा पाएर भुटानले आफ्नो देसमा नागरिकताको बिषयमा कडाईका साथ नियमको पालना गर्न लगाएका छन । भारतीयहरुलाई ब्यापार ब्यबसाय गर्न दिएकातापनि स्थाही अनुमति पत्र भने दिन मानेका छैनन ।

भारतीय दानापानीमा हुर्केका नेपालका अहिलेका सबै पार्टीका नेता देखि तिनका ताबेदारहरुले भुटानको सिको मात्र गरि दिएको भए प्रजातन्त्र देखि जनयुद्ध हुँदै गणतन्त्रको नाउँमा हज्जारौ हजार नेपालीहरुले अकालमा ज्यान फाल्नु पर्दैन थियो ।

पंचायत नफाले सम्म राजा फाल्न सकिदैन । राजा नफाले सम्म नेपालमा हालीमुहाली गर्न पाईदैन । बिदेसिले बुनेको माकुरी जालो यिनै थियो । बिदेसीले चारो हाले । सित्तैमा किन दिए भनेर सोच बिचार गरेनन । यहि माकुरी जालोमा नेपालका पार्टीका नेताहरु फसेका छन । फस्न त फसे भोलि ईतिहास देखि आफ्ना सन्ततिहरुले कत्तिको धिकार्लान त्यो पनि बुझेका होलान तर दासहरुको लागी भबिस्यको के नै अर्थ होला । आर्काले फाल्देको चारोमा लट्ठ भएर जसरि तोता मैना परेर पिजडाको बास हुन बाध्य भएका छन नेपाली नेताहरुको हबिगत पनि त्यस्तै भएको देखिन्छ ।

जसरि पिंजडाको सुगाले मिठो मिठो खाना खान त पाएका छन तर मालिकले रटाएको रटान बोल्न बाध्य हुनु पर्छ ठ्याक्कै नेपालका पुराना देखि नया रिकुटे नेताहरुले पिंजडाको सुगाको भाषा बोल्न बाध्य भएका छन । २००७ देखि २०७४ सम्मको समयमा आईपुग्दा सम्म देखिएको विभिन्न घटनाक्रमहरुले त्यसलाई पुस्टि गरि सकेको छ ।

भुटानको राजाले पनि नेपालको राजा जस्तै उदार बनेर आफ्नो देसमा कांग्रेसी नेताहरुले भन्ने गरेको डेमोक्रेसीलाई आत्मसाथ गरेको भए आज भुटानमा बसेका हज्जारौ ब्यापारीहरुको हातहातमा भुटानको नागरिकता हुन्थ्यो र अन्त्यमा आएर भुटानी नरेसले पनि गणतन्त्र घोषणा गरेर राजा ज्ञानेन्द्रको पदको अगाडी पुर्व थप्न बाध्य हुनु पर्थ्यो ।

रास्ट्र र रास्ट्रियता नबुझ्ने र बुझेर पनि बुझ पचाउनेहरुको लागि यस्तो लेखाईको कुनै अर्थ हुन्न किनभने पार्टी प्रति अन्धभक्त भएर भेडाको जुनीमा पुगी सकेको हामि नेपालीहरुको लागी रास्ट्र र रास्ट्रीयताको लागि लड्ने राजतन्त्र भन्दा बिदेसीको दानापानीमा खोलिएको राजनीतिक पार्टीनै ठुलो हुन्छ । दुई पटक प्रजातन्त्र स्थापना देखि अहिलेको कथित गणतन्त्र सम्ममा आईपुग्दा देस र जनताले के पायो भनेर सोच्नु त परको कुरा अझै पनि विभिन्न पार्टीमा लागेर देशलाई सिक्किम बनाउने तर्खरमा पुगी सकेका छौ भने यो पंक्तिकारले खाँट्टी नेपाली शब्दमा लेखेको यस्तो आलेख के कसरि बुझ्लान ।

दम्भको राजनीतिले छुट्टै देश जन्मिन सक्छ

-जनकमान डंगोल

बिगत केहि दिन देखि दार्जिलिंग असान्त छ । असान्तिको मुख्य कारण भाषा देखिन्छ । पश्चिम बङ्गाल सरकारका मुखिया ममता बनर्जीले सरकारी पाठ्यक्रममा बंगाली भाषालाई अनिवार्य गराए पछी भड्किएको हिंसाले अहिले दार्जिलिंग बासिको दैनिक जनजीवन कठिन बन्दै गएको छ ।

आज जुन दार्जिलिङलाई हामीले चिन्छौँ त्यसको संगठन १८६६मा भएको थियो। दार्जिलिङमा बसोबास गर्ने नेपालीहरूले हामी नेपालको नागरिक होइनौ भन्ने प्रष्ट पार्न गोर्खा शब्दलाई प्रयोगमा ल्याए। गोर्खा शब्द दार्जिलिङमा बसोबास गर्ने सबै तीन समुह: नेपाली, लेप्चा र भूटियाहरूको लागि हो। (विकिपिडिया)

दार्जिलिंगको अहिलेको घटनालाई उल्लेख गर्नु भन्दा पहिला भाषाको आन्दोलनले गर्दा पाकिस्तान दूइ टुक्रा भएको तथ्यलाई मनन गर्नु पर्ने हुन्छ किनभने हिजो बंगालीहरु माथि पाकिस्तान सरकारले उर्दु भाषा लादन खोज्दा अहिलेको बंगलादेस पाकिस्तानबाट छुट्टिनको निमित्त संघर्ष गर्न बाध्य भएको थियो  ।

सियो बनेर पस्दै फाली बनेर निस्केको अंग्रेजले भारत लगाएत धेरै देशलाई आफ्नो अधिनमा पारेर एकछत्र राज गरेको ईतिहास छ । अंग्रेजको गुलामिबाट मुक्त हुन समय समयमा थुप्रै आन्दोलन भयो जसको फलस्वरूप सयौं बर्ष भारतमा राज गरेको अंग्रेजले भरत छाड्नु बाध्य भयो तर 'फुटाउ र राज गर' भन्ने नीति अंगालेको अंग्रेजले जादाँजाँदै बिशाल भारतलाई दुई टुक्रा बनाएर गयो ।

सन् १९४७ को भारत विभाजन पछी जन्मेको देस पाकिस्तानको अधिनमा रहेको हालको बंगलादेसको नाम पुर्बी बङ्गाल थियो । पाकिस्तानको केन्द्र सरकारले उर्दु भाषा अनिवार्य गर्दै पुर्बी पाकिस्तान नाम राखेको कारणले गर्दा बांग्ला भाषी बंगालीहरु रिसायर आन्दोलन गर्न बाध्य भए । भारतको हस्तक्षेपमा सन् १९७१ डिसेम्बर १६ तारिखको दिन स्वतन्त्र देस बंगलादेशको जन्म हुन पुग्यो ।

भारत शासित पश्चिम बङ्गाल राज्य तथा अहिलेको बंगलादेस कुनै समय एकै देसमा पर्थे । अंग्रेजको कारणले गर्दा एक भुमि दुई चिरा भयो । वर्तमान पश्चिम बंगालको मुख्य मन्त्रि ममता बनर्जीले ईतिहास पक्कै पनि पढेकी होलिन ।

दार्जिलिंग हुन् या सिक्किम वा आसाम यी स्थानहरुमा नेपाल भाषीहरुको बहुमत छ ।सन् १९०७ मा दार्जिलिंगेहरुले देस नभएर छुटै राज्यको माग गर्दै गरेको आन्दोलन अहिलेको हिसाबमा नयाँ र ताजा पनि हैन ।

तस्बिर साभार : गुगल सर्च

५ अप्रिल १९८६ मा गोर्खा राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चाको अध्यक्ष सुभाष घिसिंगले  दार्जिलिंगबासिलाई साथमा लिएर गोर्खाल्याण्ड आन्दोलन शुरु गरे । आन्दोलनमा १,२००को मृत्यु भयो । झन्डै दुई बर्ष चलेको गोर्खाल्याण्ड आन्दोलन  पश्चात २२ अगष्ट १९८८ को दिनमा १९ विभागको स्वायत्ततासहित दार्जिलिङ गोर्खा पार्वत्य परिषद (दागोपाप) गठनमा सहमति भयो ।दागोपाप गठन पश्चात आन्दोलन सेलायो ।

७ अक्टोबर २००७ को दिनमाबिमल गुरुङको अध्यक्षतामा गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा गठनपश्चात ३ नोभेम्बर २००७ को दिनमा गोजमुमोद्वारा गोर्खाल्याण्ड माग्दै पुन आन्दोलन शुरु भयो । उक्त आन्दोलनको कारणले १० मार्च २००८  का दिन सुवास घिसिङ दागोपापबाट पदच्युत हुन बाध्य भए ।२७ डिसेम्बर २००८ को दिन दिल्लीमा भएको पहिलो त्रिपक्षीय वार्ता पश्चात ११ अगष्ट २००९ को दिनमा छैटौं अनुसूचिमा गाभ्नेसम्वन्धी विधेयक र दार्जिलिङ गोर्खा पार्वत्य परिषद खारेज गर्ने सहमति भयो ।

२१ डिसेम्बर २००९ मा दार्जिलिङमा चौथो त्रिपक्षीय वार्ता भयो । उक्त वार्तामा पहिलोपटक गोर्खाल्याण्ड राज्य स्थापना प्रक्रियाबारे छलफल मात्र भयो तर छुट्टै गोर्खाल्याण्ड राज्य गठन गर्न सम्बन्धमा कुनै निर्णय भएको देखिदैन ।

१८ मार्च २०१० का दिनमा नयाँ दिल्लीमा त्रिपक्षीय राजनैतिकस्तरको वार्ता भयो । उक्त वार्तामा कुनै ठोस निर्णय भएको देखिदैन तर  सन् २०११ डिसेम्बर ३१ सम्मका लागि अन्तरिम व्यवस्था गर्ने प्रक्रिया अघि बढाउने सहमति भयो भने ३० मे २०१० का दिन मोर्चाद्वारा गोर्खाल्याण्डको सट्टा 'गोर्खा आदिवासी प्रदेश'को प्रस्ताव गर्दै अन्तरिम व्यवस्थाका लागि वार्ता नगर्ने निर्णय गर्यो ।

१७ अगष्ट २०१०का दिनमा सातौं चरणको त्रिपक्षीय वार्ता भयो उक्त वार्ताले १९ विभागको सट्टा  गोर्खाल्याण्ड स्वायत्त प्राधिकरणलाई ५४ विभागको स्वायत्तता दिने सहमति भयो । उक्त निर्णयले अखिल भारतीय गोर्खा लिग, गोर्खा राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा, गोरामुमो (सी), गोर्खा राष्ट्रिय काङ्ग्रेस, क्रान्तिकारी मार्क्सवादी कम्युनिष्ट पार्टीलगायतका सबै दलहरू अन्तरिम व्यवस्थाप्रति असहमत भए ।

१२ जनवरी २०११का छुट्टै राज्यका लागि तेलङ्गानाशरह गोर्खाल्याण्डलाई पनि संवोधन गर्न माग गर्दै चरणवद्ध २७ दिने आमहडताल सुरु भए पश्चात २५ जनवरी २०११का दिन भएको त्रिपक्षीय वार्ताले अन्तरिम व्यवस्थामै जान मोर्चा सहमत भएता पनि अन्य घटकहरुले आन्दोलन सुरु गरे ।४ फेब्रुअरी २०११का दिनजलपाईगुडी जिल्लाको सिब्चुमा प्रहरीको गोली लागेर विमला राई र विक्की लामाको मृत्यु पश्चात दार्जिलिङ जिल्लाका विभिन्न ठाउँमा गाडी तथा सरकारी कार्यालय तोडफोड भयो ।५ फेब्रुअरी २०११को दिनमा सिब्चुको घटनाको विरोधमा अनिश्चितकालीन आम हडताल गर्दै सिविआई जाँचको मागगरे ।

गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा, पश्चिम बङ्गाल सरकार र भारतको केन्द्रीय सरकारबीच १८ जुलाई, २०११मा गोर्खाल्याण्ड क्षेत्रिय प्रशासन बनाउने सहमति गरे। पश्चिम बङ्गालको सिलिगुडीमा केन्द्र सरकारका गृहसचिव केके पाठक, राज्यका गृहसचिव ज्ञानदत्त गौतम र मोर्चाका महासचिव रोशन गिरीले जीटिए लागू गर्न हस्ताक्षर गरेका हुन् ।

पश्चिम बङ्गालको नयाँ मुख्यमन्त्रीमा ममता बनर्जी विजयी भएपछि गोर्खाल्याण्ड समस्याको समाधान खोज्ने बताएकी थिइन् । मोर्चा र राज्य सरकारबीच जुन ६ र ७मा कोलकातामा भएको पहिलो चरणको वार्ताले दार्जिलिङमा स्वायत्त व्यवस्था लागू गर्ने सहमति गरेको थियो । जुन ८मा भएको दास्रो चरणको वार्तामा गोर्खाल्याण्ड क्षेत्रिय प्रशासनमा सहमति भएको थियो ।

तीन वर्ष भन्दा लामो आन्दोलन पछि पनि गोर्खाल्याण्ड छुट्टै राज्य भने हुन सकेन। गोर्खाल्याण्ड क्षेत्रिय प्रशासनका प्रशासनिक, कार्यकारी र वित्तीय शक्ति भए पनि आफ्नै विधायक भने हुने छैनन्।भारतमा छुट्टै राज्यको माग गर्दै धेरै स्थानहरुमा आन्दोलन भयो तर पश्चिम बङ्गाल सरकार दार्जिलिंग छुट्टै राज्य होस् भनेर चाहादैनन ।

माथिका सबै घटनाक्रमलाई नियालेर हेर्ने हो भने दार्जिलिंगको छिमेकी सिक्किम राज्य मात्र नभएर अन्य स्थानहरुमा पनि नेपाली भाषीहरु उल्लेखनीयरुपमा बसोबास गरेका छन । जसरि भाषाको कारणले पाकिस्तानबाट छुट्टिएर बंगलादेस नामको देस जन्मियो त्यस्तै गरि छुट्टै राज्यको माग गर्दा उक्त मागलाई बेवास्ता गर्दै पश्चिम बङ्गाल कुनै हालतमा टुक्रयाउन दिन्न भनेर दम्भको राजनीति गर्ने ममता बनर्जीले समयमा बिचार नगर्ने हो भने पाकिस्तानबाट बंगलादेस नामको देस जसरि जन्मियो त्यस्तै गरि  छुट्टै देसको माग नगर्लान भन्न के बेर ।

(घटना र मितिहरू विकिपीडिया शब्दकोष बाट साभार गरिएको हो)

मिति:२०७४/३/१० गते तु.खबर डटकममा प्रकाशित

बन्द भएको उधोग संचालन नगर्नेहरुलाई किन अमुल्य मत दिने

-जनक मान डंगोल 

१०४ बर्षे जहानियाँ शासनको उपमा पाएको राणा शासन बिरुद्ध क्रान्तिको बिगुल फुक्ने देसको जेठो पार्टी ‘प्रजा परिषद’ भएता पनि नेपाली जनताले ‘प्रजा परिषद’ लाई बिस्वास गरेको भए भारतमा बसेर राजनीतिक पार्टी गठन गर्दै अगाडी ‘नेपाल’ राखेर कांग्रेस तथा कम्युनिस्ट पार्टीहरुको जन्म पक्कै पनि हुदैन थियो होला ।

बिदेसमा जन्मेको भएर होला नामको अगाडी नेपाल राखेर जन्मिएको पार्टी कांग्रेस तथा कम्युनिस्ट देसको लागी कहिले पनि फाप भएन । यदि भै दिएको भए नेपाल यतिखेर बिस्वको १ नम्बरको देस पक्कै पनि हुन्थ्यो । नेपाल भन्दा पछाडि बिकासको बामे सरेको जापान जस्तो देसले आज नेपाललाई नै दान खैरात दिन्छ । हाम्रा शासकहरु जुवा हारेको पाण्डब जस्तरी शिर निहुर्याएर आर्काले दिएको खैरात थाप्न लाज मान्दैनन । त्यतिले पनि नपुगेर अझै याचनाको झोली फैलाउदै हिंडेको पनि बर्षौ बर्ष भै सक्यो ।

२००७ साल देखि आजको मिति सम्ममा आईपुग्दा धेरै पटक चुनाव भयो । पटक पटकको चुनावले नेता छाने र तिनै नेता प्रधान मन्त्रि देखि विभिन्न मन्त्रालयहरुको मन्त्रि पनि बने । बिकास गर्नु पर्छ भन्ने सोच कहिले पनि पालेनन । बिदेसी संग हात फैलाउनु भन्दा अन्य ठुला काम गरेको अभिलेखमा आज सम्म देखिएको छैन र  देखिन्न पनि ।

चुनाव आउछ र हरेक पटकको चुनावी घोषणा पत्रमा लाज सरम पचाएर पत्याउनै नसक्ने महा बाणी प्रस्तुत गर्न पछी पर्दैनन् । २०४६ सालमा दोश्रो पटक प्रजातन्त्रको स्थापना पश्चात भएको २०४८ सालको चुनावी घोषणा पत्रमा लेखिएको त्यस्ता महाबाणीहरु सयमा आधा मात्र पुरा गरेको भए नेपालका युवाहरु बिदेसमा हली देखि पाले बस्न जान पर्दैन थियो । यो पंक्तिकारले पनि १० बर्ष बिदेसमा द्वारपालेको अनुभव राम्रैसंग संगालेको हुँदा मनको तितो कागजी भित्तामा पोख्न बाध्य भएको हो ।

दलविहीन पंचायतलाई निरङ्कुश र तानाशाहीको उपमा दिन आझ सम्म पछी नपर्ने कांग्रेस देखि कम्युनिस्टको सर्खारले पंचायती सर्खारको पालामा जे जति सर्खारी उधोग कलकारखाना जोडिए त्यस्ता उधोग तथा कलकारखानाहरु लाई निजीकरणको नाउँमा व्यक्तिको भेट चढाएको पनि देखिएकै हो । निजीकरण हुन नसकेको कल कारखानाहरु आज पनि उदारवादी पार्टीका नेताहरु आएर मर्मत सम्भार गरेर संचालन गर्देलाकी भन्ने आसमा बाँचेको पनि बर्षौ बर्ष  भै सकेको छ । त्यसरी आस गरेर बसेका उधोगहरु दिन प्रतिदिन जिर्ण हुँदै गएको देख्नेहरु थुप्रै नेता देखि तिनका कार्यकर्ताहरु नभएको पनि हैनन्  तर त्यस्ता उधोग तथा कलकारखानाहरुलाई संचालन गरेर नेपाली युवाहरुलाई रोजीरोटी कमाउनु दिनु पर्छ भनेर ईन्कलाबको नारा घन्काउने बहादुरहरु आज सम्म देखिएको छैन । पार्टीको नाउँ गरेर आफ्नो स्वार्थसिद्ध गर्ने असंख्य मजदुर नेताहरु छन तर ति बोल्दैनन । पार्टीका नेताहरुको ताबेदारिमा रमाएका त्यस्ता मजदुर नेताहरुले मजदुरको हक हित भनेर बन्द हड्ताल गर्ने देखि उधोगपति ब्यापारी संग चन्दाको नाउँमा कुस्त रकम भने असुल्न छाडेका छैनन् । बिस्वास लाग्दैन भने मे दिबसको नाउँमा बाँडिएको चन्दा पत्रहरुलाई हेर्नु भए हुन्छ ।

देसको नम्बर १ औधोगिक नगरी भनेर परिचय दिने मकवानपुर जिल्लाको हेटौडा उप-महानगर पालिकाको वार्ड नम्बर ८ हो र पंक्तिकारको स्थाही वासस्थान पनि सोहि वार्डमानै पर्दछ ।

चिनियाँहरु नेपालको असल तथा सहयोगी मित्ररास्ट्र हो र भारतले जस्तरी आज सम्म नेपाललाई  ‘म तिमीहरुको ठुल्दाई’ भनेर भनेको पनि सुनिएको छैन र सायद नभन्लान पनि ।  २०३२/३३ सालमा नेपालको बिकास होस् भनेर करोडौ करोड खर्चेर पंक्तिकारको बसेरा रहेको वार्ड नम्बर ८ मा हेटौडा कपडा उधोग बनाई दिएको थियो । हज्जारौ हजारले रोजगारी पाएका थिए ।

नेपालमा २०४६ सालमा फेरि प्रजातन्त्रको आगमन भयो । प्रजातन्त्रको आगमन पश्चात युद्धस्तरमा बिकास तथा निर्माणको काम सुरु हुनु पर्नेमा बिकासको बदलामा बिनासको काम सुरु भएको देखियो । बिनासको चपेटामा हेटौडाको कपडा उधोग पनि अछुतो रहन सकेन ।

नेपालमा चुनाव धेरै पटक भयो र यो पटक पनि हुँदैछ । देसमा प्रजातन्त्र हामीले ल्याएको हो भनेर फुई लाउने नेपाली कांग्रेसले प्रत्येक बर्ष ५ लाख युवाहरुलाई रोजगारी दिन्छु भनेर आफ्नो चुनावी घोषणा पत्रमा नै राखेको छ भन्ने सुनिन आएको छ ।

सरकारी कलकारखाना कौडीको भाउमा बेचेर आफ्ना कार्यकर्ता पोस्ने कांग्रेस र त्यसलाई मौन समर्थन जनाउने नेपालका ठुला एकतारे लाल मार्काधारी कम्युनिस्ट पार्टीहरुले नेपाली कांग्रेसको घोषणा पत्रमा लेखिएको वाक्यलाई पुरा गर्नमा समर्थन मात्र दिने हो भने पनि देशभर बन्द रहेको थुप्रै उधोग तथा कलकारखानाहरु फेरी पनि खुल्न सक्छन । यदि कांग्रेसले फटाहा कुरा गरेर जनता झुक्याउन खोज्छन भने बन्द भएको ठुला उधोग संचालन गर्नु पर्छ भनेर ईन्कलाबी नारा घन्काउनचै  किन सक्दैनन् ।

बिकास जो जसले गरे पनि हुन्छ । नेपालको जनतालाई अहिले चाहिएको प्रमुख माग भनेको गाँस, बास, कपास र ओखती हो । चुनावी घोषणा पत्रमा लेखिएको शब्दलाई पुरा गराउने हो भने बन्द भएका सम्पूर्ण उधोग क्ल कारखाना तुरुन्त संचालन गरेर देखाउन सक्नु पर्छ । यदि सक्दैनन् भने हावादारी कुरा गरेर जनता जनतालाई झुक्याउनुको के नै अर्थ भयो र ।

यो पंक्तिकारको लेखाई निम जस्तै छ । कम्युनिस्ट पार्टीमा लाग्नेहरुले जस्तरी गुलियो र चिप्लो भाकामा लेख्न र बोल्न जानेको छैन तर देखिएको सत्य र साँचो कुरा सबैलाई बताउनु लेखकको धर्म भनेर भन्ने गरिन्छ त्यसैले जस्तो देखाई त्यस्तै लेखाई भन्ने मुलमन्त्रलाई अखबारी पानामा राखी दिएको छु । ग्रहण गर्ने नगर्ने आदरणीय पाठकहरुको जो बिचार ।

(यो लेख लेखकको निजि बिचार हुन) 

प्रदेस रास्ट्रिय दैनिक हेटौडाको मिति २०७४ बैशाख १७ गतेको अंकमा प्रकाशित